نيز در تفسير مشهور الجواهر فى تفسير القرآن سعى دارد تا بسيارى از علوم جديد را به قرآن نسبت دهد؛ خاصه به هنگام تفسير آيه‌ «و نزلنا عليكم الكتاب تبيانا لكل شى‌ء».[1] 2. بعضى بر اين باورند قرآن فقط كتاب هدايت و بيان راهكارهاى لازم در امر سعادت انسان است؛ كتابى كه عموما بهعلوم و به خصوص به علوم تربيتى پرداخته است. در تفسير نمونه ذيل آيه‌ «تبيانا لكل شى‌ء» آمده است: «باتوجه به وسعت مفهوم‌ «كل شى‌ء» به خوبى مى‌توان استدلال كرد كه در قرآن بيان همه چيز هست، ولى باتوجه به اين نكته كه قرآن يك كتاب تربيت و انسان‌سازى است كه براى تكامل فرد و جامعه در همه جنبه‌هاى معنوى و مادى نازل شده، روشن مى‌شود كه منظور از همه چيز تمام امورى است كه براى پيمودن اين راه لازم است، نه اينكه قرآن يك دايرة المعارف بزرگ است كه تمام جزئيات علوم رياض، جغرافيا و شيمى در آن آمده است».[2] صاحبان تفسير مجمع البيان و تفسير شير نيز نوشته‌اند: منظور از بيان همه چيز در قرآن، مسائل مربوط به هدايت و تربيت بشر است.[3] تفسير نمونه بيان بالا را در مورد آيه‌ «و ما فرطنا فى الكتاب من شى‌ء» را نيز آورده است.

3. ديدگاه تفصيلى اين است كه علوم بشرى در قرآن نيست و هدف اصلى قرآن نيز هدايتگرى بشر به سوى رستگارى و سعادت دنيوى و اخروى است. اما قرآن كريم انسان را به تفكر و علم دعوت مى‌كند و حتى برخى از مثالها و مطالب علمى صحيح را نيز بيان كرده كه اين امر، اعجاز علمى قرآن را نشان مى‌دهد.

خلاصه سه ديدگاه‌ هر سه ديدگاه بر يك مطلب اتفاق‌نظر دارند و آنكه اينكه، قرآن براى تربيت و هدايت انسان و تأمين سعادت فردى و اجتماعى او آمده است. واضح است كه قوانين پيشرفته، حكومت صالح و حاكم عادل در تربيت، هدايت و تحصيل سعادت دنيوى و اخروى انسانها تأثير به سزايى دارد و اين از مسلمات تجربه‌هاى تاريخى است. بنابراين آيا قرآن- كه كتاب هدايت و انسان‌سازى است- مى‌تواند نسبت به‌

[1] . نحل، 89.

[2] . تفسير نمونه، ج 11، ص 361.

[3] . بنگريد به: شيخ طبرسى، مجمع البيان، ج 3، ص 38؛ نيز: شبر، عبد اللّه، تفسير شبر، ص 417.