فصل سوم: ولايت امر در قرآن‌

قرآن كريم برترين كتاب الهى و مهم‌ترين و جامع‌ترين كتاب دينى مسلمانان است كه براى هدايت بشر و تأمين سعادت دنيا و آخرت انسانها آمده است.[1] بر اين اساس در اين كتاب به نيازهاى اساسى و مهم انسان و جامعه انسانى پاسخى مثبت داده شده است. ازاين‌رو، قرآن خود را «.. تبيانا لكل شى‌ء»،[2] و «و ما فرطنا فى الكتاب من شى‌ء»[3] و يا «لا رطب و لا يابس الا فى كتاب مبين» معرفى مى‌كند.[4] در مورد مفهوم و گستره شمول اين آيات سه ديدگاه وجود دارد:

1. بعضى ادعا كرده‌اند كه افزون بر مسائل مربوط به جنبه هدايت تربيتى انسانها- كه سبب تأمين سعادت دنيا و آخرت مى‌شود- همه علوم بشرى در قرآن وجود دارد. از جمله قائلين به اين نظريه مى‌توان به ابو حامد غزالى (م 505 ق) در احياء العلوم الدين،[5] جلال الدين سيوطى در الاتقان فى علوم القرآن‌[6] و بدر الدين زركشى (م 746 ق) در البرهان فى علوم القرآن‌[7] اشاره كرد. طنطاوى (م 1862)

[1] .\i« شهر رمضان الذى انزل فيه القرآن هدى للناس و بينات من الهدى و الفرقان ...»\E( بقره، 185.)

[2] .« و اين كتاب را بر تو فرستاديم كه روشنگر هر چيزى است».( نحل، 89).

[3] .« هيچ چيز را در كتاب فروگذار نكرديم».( انعام، 38.)

[4] .« و هيچ تروخشكى نيست، مگر اينكه در كتابى روشن ثبت است».( انعام، 59.) بسيارى از مفسران مراد از كتاب مبين راصفحه علم خدا و مقام علم پروردگار دانسته‌اند. دراين‌باره بنگريد به: تفسير نمونه، ج 5، ص 271.

[5] .« ... و أن القرآن يشير الى مجامع العلوم كلها ....».( غزالى، ابو حامد، احياء العلوم، ج 1، ص 341.) وى از ابن مسعود روايت‌مى‌كنند:« من أراد علم الاولين و الاخرين فليثور القرآن».( همان، چاپ الحلبى، ص 259- 264.) نيز بنگريد به: همو، جواهر القرآن، ص 29 و 28.

[6] . سيوطى، جلال الدين، الاتقان فى علوم القرآن، ج 2، ص 271- 282.

[7] . زركشى، بدر الدين، البرهان فى علوم القرآن، 2، ص 181.