اين شرايط باشد: 1. علم به قانون الهى؛ 2. عدالت؛ 3. كفايت سياسى و توان مديريت.

مقدمه ششم: مصداق كامل كسى كه داراى سه صفت پيش گفته است، در عصر غيبت فقيه جامع شرايط مى‌باشد.

به بيان ديگر، قدر متيقن فقيه جامع شرايط از بين كسانى كه شايستگى رهبرى جامعه اسلامى را در عصر غيبت دارند، شبيه‌ترين فرد به معصوم عليه السّلام است. البته دليلى بر ولايت غير فقيه نداريم و اصل نيز عدم ولايت كسى بر كسى است.

از بررسى اين برهان به چنين نتايجى مى‌رسيم:

1. ضرورت وجود حكومت اسلامى در عصر غيبت؛

2. اثبات ضرورت حاكميت فقهاى جامع شرايط در مقام رهبران حكومت اسلامى در عصر غيبت.

2. دليل آيت اللّه بروجردى بر ولايت فقيه‌

نظريه آيت اللّه بروجردى را خلاصه‌وار اين‌گونه مى‌توان گزارش كرد: آيا كسى احتمال مى‌دهد كه معصوم عليه السّلام شيعيان را از رجوع به طاغوت و قضات جور نهى نمايد و درعين‌حال فردى را در مقام مرجع شيعه- در رفع خصومتها، تصرف در اموال غايبان و نابالغان، دفاع از حوزه اسلام و ديگر امور مهمّى كه شارع راضى به اهمال در آنها نيست- تعيين ننموده باشد؟ به يقين اصحاب در اين زمينه پرسش نموده‌اند و از اين‌سو امامان معصوم عليهم السّلام نيز در پاسخ به آنان افرادى را بدين منظور نصب كرده‌اند، اما از ميان اين پرسش و پاسخها تنها روايت عمر بن حنظله و ابو خديجه به دست ما رسيده است. هنگامى كه نصب مرجع در امور سياسى و اجتماعى از سوى امامان، ثابت گرديد، به ناچار اين امر متعين در فقيه خواهد بود؛ زيرا هيچ‌كس قائل به نصب غير فقيه نشده است. بنابراين از ميان عدم نصب و يا نصب فقيه عادل، از آنجا كه بطلان فرض عدم نصب روشن است، نصب فقيه امرى قطعى است و مقبوله عمر بن حنظله نيز از شواهد و مؤيدات خواهد بود.[1] دراين‌باره آيت اللّه بروجردى مى‌گويد: «و بالجمله، كون الفقيه العادل منصوبا من قبل الأئمه: لمثل تلك الامور العامه المهمّه التى يبتلى بها العامه ممّا لا اشكال فيه اجمالا بعد ما بيّناه و لا نحتاج فى اثباته الى مقبوله ابن حنظله، غايه الامر كونها ايضا

[1] . منتظرى، حسينعلى، البدر الزاهر،( تقريرات درس صلوة الجمعه و المسافر آيت اللّه بروجردى) ص 52- 57؛ نيز: همو، دراسات فى ولاية الفقيه، ج 1، ص 456 و 460.