معصوم (عليهم السلام) با عنوان «روايت‌كنندگان احاديث» ياد كنند؛ بنابراين مراد پيامبر (ص) از جانشينان، منحصر در ائمه (عليهم السلام) نيست و فقهاى عادل را نيز شامل مى‌شود. آخرين مطلبى كه درباره اين روايت مى‌توان گفت اينكه پيامبر اكرم (ص)، مهم‌ترين ويژگى خلفا و جانشينان خود را «بيان احاديث و سنّت خود» مى‌دانند؛ و از اين عبارت مى‌توان تأكيد بر فقاهت و عدالت جانشينان پيامبر را به‌دست آورد.

2. روايت على بن ابى‌حمزه‌

على بن ابى‌حمزه مى‌گويد: از امام كاظم (ع) شنيدم كه فرمود:

... فقيهان مؤمن دژهاى استوار اسلام مى‌باشند، همان‌گونه كه ديوارهاى بلند شهر، حافظ شهر مى‌باشند.[1]

امام‌خمينى در توضيح اين روايت مى‌فرمايند: فقيه تنها زمانى مى‌تواند حافظ و نگاهبان تمامى ابعاد و شئون اسلام‌[2] باشد كه به حكومت دسترسى داشته باشد. در غير اين صورت اگر قرار باشد تنها به ذكر قوانين و مقررات بسنده كند و حاكمان طاغوت هرگونه كه بخواهند مقررات را اجرا كنند، چنين فقيهى هرگز نمى‌تواند حافظ واقعى دين شمرده شود. بنابراين منظور از «فقيه» در روايت فوق، همان «ولى فقيه» و حاكم اسلامى است. امام‌خمينى اين روايت را از نظر سندى هم درخور اعتماد مى‌داند.

[1]. محمدبن يعقوب كلينى، الكافى، ج 1، ص 38، ح 3.

[2]. توجه داريم كه ابعاد و شئون اجتماعى اسلام گستره‌اى از برقرارى عدالت اجتماعى و اجراى حدود الهى، تا حفظ مرزهاى كشور اسلامى و گرفتن ماليات‌هاى اسلامى و هزينه كردن آن در راه مصالح مسلمين و ... را شامل مى‌شود.