انديشمندان شيعه براى مشاركت در حكومت دعوت شد. همين امر زمينه بسيار مناسبى فراهم آورد تا بحث‌هاى بسيار جالب و صريحى درباره نظريه ولايت فقيه مطرح شود. فقهاى بزرگ اين عصر عبارت‌اند از: محقق كركى، شهيد ثانى، محقق اردبيلى، علامه مجلسى، فيض كاشانى، كاشف الغطاء و ....[1]

دوره پنجم: از محقق نراقى تا امام‌خمينى‌

ملا احمد نراقى آغازگر دوره جديدى از مباحث ولايت فقيه است كه در آن، به مناصب گوناگون فقيه با ذكر ادله آن مى‌پردازد. صاحب جواهر، ديگر فقيه نامدار اين دوره است كه با صراحت، ولايت انتصابى فقيه را مطرح مى‌كند و معتقد است: «كسى كه ولايت فقيه را نپذيرد، طعم فقه را هم نچشيده است.»[2] فاضل دربندى، حاج آقا رضا همدانى و سيد بحرالعلوم و سيدعبدالحسين لارى، ديگر فقيهان اين دوره هستند كه به ولايت انتصابى معتقد بوده‌اند. همچنين مرحوم نائينى، كه در عصر مشروطه مى‌زيسته، درباره نظريه ولايت فقيه به‌صراحت، حكومت را حق فقيهان عصر غيبت مى‌داند و سلاطين را غاصب معرفى مى‌كند.[3]

دوره ششم: عصر امام‌خمينى‌

چنان‌كه پيش از اين گذشت، امام سال‌ها پيش از پيروزى انقلاب نظريه ولايت‌فقيه را در آثار خود و نيز در محيطهاى علمى مطرح كرده بودند؛ اما با پيروزى انقلاب اسلامى و مطرح شدن اين نظريه به‌عنوان يكى از مبانى اصلى حكومت اسلامى، چالش‌ها و مشكلات فراوانى در محيطهاى دانشگاهى و

[1]. همان، ص 216- 180.

[2]. محمدحسن نجفى، جواهر الكلام، ج 21، ص 397.

[3]. ميرزاحسين نائينى، تنبيه الامّه و تنزيه الملّه، ص 41.