و اطّلاع از آن‌ها و استناد بر آن‌ها، رغبت وافر داشت و احكام خود را با توجّه به آيات، احاديث و سنن رسول و صحابه صادر مى‌كرد.

174- جهميّه‌

پيروان جهم بن صفوان كه در مسائل راجع به عقايد: صاحب مقالات خاصّ بوده‌اند. اين فرقه در اواخر عهد اموى در خراسان پديد آمدند، و بعد از كشته شدن جهم (128 هجرى) همچنان در حدود ترمذ باقى بودند تا آن‌كه مقارن قرن پنجم هجرى، به سبب مزيد غلبه‌ى اشاعره از بين رفتند. جهميمه، قائل به جبر بوده‌اند. مع هذا، مثل معتزله- كه بعد از جهميه شهرت يافته‌اند- صفات ازلى را نفى مى‌كرده‌اند، و مثل مرجئه معتقد بوده‌اند كه ايمان، امرى واحد است، و در آن تفاضل و تفاوت نيست، چنان‌كه ايمان امّت از ايمان انبياء كمتر نيست. جهميه، نزد اكثر متكلّمان، مطعون واقع شده‌اند، و آن‌ها را اهل تعطيل شمرده‌اند. و در رد آن‌ها كتب و رسالات، تأليف كرده‌اند.

(ر. ك: دايرة المعارف فارسى).

175- راونديّه‌

فرقه‌اى كه آن‌ها را عبّاسيه نيز خوانده‌اند. اين فرقه، منسوب‌اند به عبد اللّه راوندى، و خلافت و امامت را بعد از پيغمبر (ص) به ارث، حقّ عمّ او عبّاس بن عبد المطلب و فرزندانش مى‌شمارند. جماعتى از اين فرقه وقتى بر منصور خليفه‌ى عبّاسى شوريده‌اند و ظاهرا، جهت ايجاد فتنه و آشوب، چنين وانمود كرده‌اند كه منصور را خدا مى‌دانند.

(ر. ك: دايرة المعارف فارسى).

176- كيسانيّه‌

كيسانيه يا مختاريه، فرقه‌اى از شيعه كه به امامت محمّد بن حنفيه، فرزند على (ع)، قائل بوده‌اند. بنيان‌گذار اين فرقه، مختار ثقفى بود، كه خود را وزير و پشتيبان و رسول محمّد حنفيّه مى‌دانست، و او را به عنوان مهدى مى‌خواند. وى با استفاده از اهميّت مقام او در