ابو حنيفه مخصوصا به وسيله‌ى دو تن از اصحاب او، محمّد بن حسن شيبانى متوفّاى 189 هجرى و ابو يوسف متوفّاى 182 هجرى، رواج يافت. در بين غالب اقوام و بلاد مشرق خلافت، مثل خراسان، ماوراء النّهر، سند و هند، مذهب حنفى رواج بسيار داشت.

از مختصات مذهب حنفى اتكاء آن بر قياس است. از كتب مشهور حنفيه در فقه مى‌توان، جامع صغير شيبانى، كتاب الخراج ابو يوسف، فرائض سجاوندى، هدايه مرغينانى، مجمع البحرين ابن السّاعاتى، و كنز الدّقائق نسفى را ذكر كرد.

(ر. ك: دايرة المعارف فارسى).

171- شافعيّه‌

عنوان پيروان مذهب شافعى، كه يكى از چهار مذهب مشهور اهل سنّت است. مذهب شافعى، جامع شيوه‌ى اهل قياس و اهل حديث و درواقع، واسطه و تلفيقى از اين دو طريقه است. علماى شافعى براى قياس، اصولى تمهيد كرده‌اند. مراكز عمده‌ى تدريس شافعى به وسيله‌ى شاگردان و پيروان او به تدريج در اقطار ممالك اسلامى انتشار يافت.

قاضى ابو زرعه محمّد بن عثمان دمشقى، مذهب شافعى را در شام، و محمّد بن على بن اسماعيل قفّال چاچى آن را در خراسان و ماوراء النّهر نشر دادند. از مشاهير علماى شافعيه نسائى، ابو الحسن اشعرى، ماوردى، ابو اسحاق شيرازى، امام الحرمين، ابو حامد غزّالى، و رافعى را مى‌توان نام برد.

(ر. ك: دايرة المعارف فارسى).

172- بكريّه‌

منسوب به ابو بكر مخزومى بن عبد الرّحمن بن حارث بن هشام يكى از فقيهان هفت‌گانه‌ى مدينه است به سال 94 درگذشت.

دايرة المعارف القران العشرين).

173- مالكيّه‌

پيروان مالك بن انس از ائمه‌ى مذاهب اسلام. وى به عكس ابو حنيفه، به احاديث و سنن‌