خلفاى عبّاسى است كه هشت نفر خليفه در آن ساكن شده‌اند. نيز گويد: در دوران گذشته، سرّ من رأى بيابانى از سرزمين «طيرهان» بود و عمارتى نداشت. شهر سامراء از سال 221 تا 279 چنان‌كه گذشت پايتخت هفت، يا به قول يعقوبى هشت تن از خلفاى عبّاسى بود. نام اين شهر در زبان آرامى سامراء بود و معتصم خليفه‌ى عباسى كه آن را پايتخت خود قرار داد، «سرّ من رأى» نام نهاد (يعنى مسرور مى‌شود هركه آن را ببيند) روى سكّه‌هايى كه در زمان عبّاسيان در آن شهر، ضرب گرديده و اكنون در دست است، همين نام عربى وجود دارد، ولى اين نام را نيز به چند شكل مختلف تلفّظ كرده‌اند. خود شهر در كنار خاورى دجله بود و كاخ‌هاى متّصل شهر تا هفت فرسخ، در امتداد شطّ جاى داشت. شهر سامرّا با كاوش‌هايى كه در آن به عمل آمده است، نشان مى‌دهد كه از لحاظ هنرى و معمارى اسلامى واجد اهميّت بوده است. اين شهر امروز از زيارتگاه‌هاى شيعيان جهان است و آرامگاه امام على النّقى و امام حسن عسكرى عليهما السّلام و سرداب معروفى كه امام قائم (ع) در آن غيبت اختيار فرموده در اين شهر است.

(ر. ك: البلدان يعقوبى. سرزمين‌هاى خلافت شرقى، لسترنج. دايرة المعارف فارسى).

20- ابن عمر بن على‌

ابن عمر على، احتمالا محمّد بن عمر بن على (ع) باشد كه مادرش خديجه دختر امام سجّاد (ع) بود.

(ر. ك: عمدة الطّالب. رسالة اسديّه، عبيدلى سبزوارى).

21- قتيبة بن مسلم باهلى (49- 96 هجرى)

از فاتحان عرب است كه عبد الملك مروان هنگامى‌كه مى‌خواست فرمانروايى براى خراسان تعيين كند، به توصيه‌ى حجّاج، اين ولايت را بدو داد. و او در بلاد ماورء النّهر، به رام كردن اوضاع براى خليفه پرداخت و خوارزم و سمرقند و بعضى بلاد ديگر را بگرفت و ويرانى و ستم و كشتار بسيار كرد. عاقبت، سربازانش در لشكركشى به فرغانه بر او شوريدند و او را كشتند.