(ر. ك: دايرة المعارف فارسى. و براى تفصيل بيشتر، تاريخ طبرستان، ابن اسفنديار كاتب).

14- محمّد بن زيد

محمّد بن زيد حسنى، مشهور به داعى، متوفّاى 287 هجرى از امراى سلسله‌ى علويان طبرستان، برادر و جانشين داعى كبير است. وى در جنگ با سامانيان در گرگان به قتل رسيد. سرش را به بخارا فرستادند و بدنش را در گرگان به خاك سپردند. از آن پس تا 13 سال، طبرستان در قلمرو سامانيان بود.

(ر. ك: تاريخ طبرستان، ابن اسفنديار. دايرة المعارف فارسى).

15- حسن بن قاسم‌

حسن بن قاسم حسنى متوفّاى 316 هجرى آخرين امير سلسله‌ى علويان طبرستان، جانشين ناصر كبير است. بعد از ناصر در طبرستان و گيلان به استقلال فرمانروايى كرد و در سال 316 در جنگ با اسفار بن شيرويه به قتل رسيد و دولت علويان طبرستان با مرگ او برافتاد.

(ر. ك: تاريخ طبرستان. دايرة المعارف فارسى).

16- سامانيان‌

سلسله‌اى از پادشاهان ايرانى كه از حدود سال 261 تا 389 هجرى قمرى در ماوراء النّهر و خراسان، حكومت كرده‌اند. اجداد اين سلسله، نسب خود را به بهرام چوبين مى‌رساندند و سامان خداة نام داشته‌اند. نسب سامانى براى اين سلسله، از اينجاست.

سامان خداة در زمان خلافت هشام بن عبد الملك اموى (105- 125 هجرى) نزد اسد بن عبد اللّه قسرى، والى عرب در خراسان رفت و اسلام آورد و او حكومت بلخ را به وى داد. سامان خداة به سبب محبّت اسد بن عبد اللّه، فرزند خود را اسد نام نهاد. در اواخر سلطنت هارون، فرزندان اسد در دفع فتنه‌ى رافع بن ليث در خراسان، هرثمة بن اعين را يارى نمودند، و بدين سبب، موردتوجّه و التفات مأمون، واقع شدند و چون مأمون به‌