نام کتاب : اختران فقاهت بررسى زندگى علمى و سياسى گروهى از علماى سده اخير نویسنده : انصارى قمى، ناصر الدين جلد : 1 صفحه : 313
اما بار ديگر مزاجش بيمار شد و مشهود او گرديد كه هواى نجف با
او سازگارى ندارد. و لذا، به قم بازگشت.[1]
بازگشت به قم
آيت اللّه شيخ محمّد حسن نادى در زمان زندگى شيخ انصارى و حدود سال
1279 ه. ق به زادگاهش بازگشت و به تأليف، تدريس، اقامه جماعت، وعظ و ارشاد پرداخت.
او در محله چهارمردان قم ساكن شد و بدينجهت به چهارمردانى شهرت يافت.[2] ميرزا على اكبر فيض درباره او
مىنويسد:
«عالمى است عامل و فاضلى است كامل، كه در فنون علوم و رسوم دانش،
صاحب بينش است. و بدينجهت، طلاب اين ولايت را روى استفادت بدان حضرت است. و همه
روزه در مدرس تدقيق و حوزه تحقيقش حل مشكلات و توضيح معضلات مىنمايند. و در تعمق
فكر و تشحيذ ذهن و اصابت رأى و استقامت خاطر در اين ولايت، كسى او را همال نيست
...».[3]
وى شخصيتى تام و شاخصيتى به كمال داشت. گفتار و افكار دو استاد
بزرگوارش را بر شاگردان خويش توضيح و شرح و بسط مىداد. از اين جهت در عصر زندگى
استادش در قم، وى شهرت و اهميتى بىنظير كسب كرد.[4]
تدريس
آن فقيه بزرگ در فقه، اصول و ادبيات شهرتى بسزا داشت.[5] ايشان همه وقتش
[1]. ناصر الشريعه، تاريخ قم، ص 258؛ انصارى،
زندگانى و شخصيت شيخ انصارى، ص 279.