تحصيلات‌

آن دانش مرد بزرگ، از كودكى آثار علم، فضل و هوش سرشار در پيشانى بلندش ديده مى‌شد. عبرت نائينى در شرح‌حال او مى‌نويسد:

عالم عامل، فاضل كامل، فريد دهر و وحيد عصر خويش، دربرگيرنده فروع و اصول، و گردآورنده معقول و منقول، حاج ميرزا ابوالفضل تهرانى، ولادت باسعادتش در سنه 1273 هجرى بود. از ابتداى عمر، در خدمت والد ماجد خود مشغول تحصيل علوم عربيه و فنون ادبيه بود و به سبب كمال فهم و فراست و هوش و ذكاوت و عقل و درايت، در اندك زمانى در كليه علوم ادبيه كامل [شد] و از جهت كمال قوت حافظه، و اينكه هر قصيده‌اى را كه يك مرتبه خواندى يا شنيدى «كالنقش فى الحجر» در ضمير منيرش ثابت و راسخ مى‌بودى، غالب اشعار عرب و عجم را محفوظ مى‌بود؛ به‌طورى كه سرآمد اهل عصر خود گرديد.

چنانكه شهادت مى‌دهد براين امر، تصنيفاتى كه قبل از رسيدن به حد بلوغ و بعد از آن به اندك زمانى فرموده، از آن جمله كتاب: صدح الحمامة، منظومه در علم صرف، منظومه در علم نحو و ديوان قصائد و غزليات مى‌باشد، و پس از رحلت والد ماجدشان، غالب اوقات در خدمت فقيهين زمان و وحيدين دوران: السيد السند آقا سيد محمّد صادق طباطبائى و العلم المعتمد آقا ميرزا عبد الرحيم نهاوندى- نور اللّه مرقدهما- مشغول تحصيل فقه و اصول، و در خدمت حكيمين عصر و فريدين دهر السيد الاجل آقا ميرزا ابو الحسن جلوه و العلم الاجل آقا ميرزا محمّد رضا قمشه‌اى- طيب اللّه تربتهما- مشغول تكميل عرفان و معقول بود ....[1]

[1]. مصاحبى نائينى، تذكرة مدينة الادب؛ محدث ارموى، مقدمه ديوان تهرانى، ص كح.