و خباثت يعنى پليدى، پستى، زشتى، پلشتى و امورى كه طبع سليم از آنها متنفر است.[1]

اعيان نجسه از بارزترين مصاديق خبائث ميباشند: صغرا؛ خبائث در قرآن به قول مطلق تحريم شدهاند: كبرا، دليل حرمت مطلقه، عموم و اطلاق خود آيه است. آيه بيان نكرده است كه چه چيزى از خبائث حرام است و به اطلاقش هرگونه دخل و تصرف و كار مربوط به آنها را شامل ميشود؛ يكى از اين كارها معاوضه بر خبائث است. در نتيجه معاوضه بر اعيان نجسه حرام است.

بررسى استدلال: پاسخهاى متعددى مى‌توان به اين استدلال داد:

پاسخ امام راحل: آيه همان‌طور كه ظاهراً جمله خبريه است باطناً هم در مقام اخبار و حكايت است، نه در مقام انشا و تشريع تحريم خبائث. آيه در واقع بيانگر اوصاف پيامبر اسلام است و خبر ميدهد از اين‌كه وى در زمان نبوت خويش چه كارهايى را خواهد كرد؟ يكى از كارهاى پيامبر اين است كه خبائث را تحريم خواهد كرد، ولى نه به عنوان خود خبائث به حمل اوّلى ذاتى تا در كنار محرمات يكى هم قضيه «الخبيث حرامٌ» باشد؛ خير عنوان مشير به مصاديق خبائث است و در واقع خبائث به حمل شايع، حرام شرعى ميباشند، مثل بول، منى، مردار و خون. اما به جاى اين‌كه در آيه يكايك اينها را ذكر كند از باب جمع در تعبير با عنوان كلى تحريم خبائث بيان كرده در نتيجه ما حكم شرعى حرمت خبائث نداريم تا مستدل بتواند بگويد: نجاسات جزو خبائث هستند و خبائث به حكم آيه حرمت شرعى دارند ....[2]

در قرآن و منابع حديثى نظاير فراوانى براى آيه مزبور وجود دارد كه سخن امام راحل در مورد آنها نيز صادق است، از جمله ما قبل جمله مذكور در آيه كه ميفرمايد: وَيُحِلُّ لَهُمُ الطّيِّبَاتِ‌ كه در اينجا هم عنوان مشير به مصاديق طيبات است، نه اين‌كه يكى از حلالها در اسلام عنوان «طيب» باشد. مثال ديگر: أطِيعُوا اللهَ وَأطِيعُوا الرَّسُولَ وَاوْلِي الأمْرِ مِنْكُمْ.[3] اين آيه ارشادى است و در واقع اخبار است يعنى نماز بخوانيد،

[1]. مفردات راغب؛ مصباح المنير؛ تاج العروس؛ النهايه، ابن اثير و ....

[2]. ر. ك: المكاسب المحرمه، ج 1، ص 51.

[3]. نساء( 4): 59.