آرنیوس، معادله

آرِنیوس، مُعادِله -ye āreniyūs](a)[moʾādele، بـیـانِ ریاضیِ تأثیر دما بر سرعتِ واکنش شیمیایی و اساس همۀ پیش‌بینیهایی که برای محاسبۀ ثابت سرعت واکنشها به‌کار می‌رود.
معمولاً معادلۀ آرنیوس به صورت تابع‌نمایی (اکسپونانسیل) (-E/ RT)k=A exp نوشته می‌شود که در آن k ثابت سرعت واکنش، A و E ثابتهای عددی و مشخصۀ مواد شرکت‌کننده در واکنش، R ثابتِ ترمودینامیک گاز، و T مقدار دمای مطلق است.
براساس معادلۀ آرنیوس افزایشِ ناچیز دما سبب افزایش قابل توجهی در ثابت سرعت واکنش می‌شود. این معادله را نخست هود براساس مطالعۀ تغییر ثابت سرعت برخی از واکنشها برحسب دما، به صورت فرمول درآورد. سپس اسْوانته آرنیوس، شیمی‌دان سوئدی ــ که معادله به نام او خوانده می‌شود ــ نشان داد که این رابطه تقریباً برای همۀ انواع واکنشها کاربرد دارد. او همچنین پایه‌ای نظری برای این معادله براساس قیاس با ثابت تعادل ترمودینامیکی ارائه کرد. بعدها از طریق نظریۀ برخورد و حالت گذارِ واکنشهای شیمیایی معلوم شد که ضرایب عددی A و E نشان‌دهندۀ فرایند پایه‌ای واکنشهای شیمیایی هستند. به عبارت دیگر، E نشانگر انرژی فعال‌سازی، و A نشانگر بسامد برخورد اتمها و مولکولها در فرایند منتهی به واکنش شیمیایی است. (195)