آرنیوس

آرِنیوس [āreniyūs]، اسوانتـه آوگـوست (1859-1927م/ 1237- 1306ش)، شیـمـی ـ فیـزیک‌دان سـوئـدی که نظـریـه‌اش دربارۀ الکترولیتها شهرت یافته است. بنابر این نظریه، الکترولیتها که پس از حل شدن در آب، محلولی رسانا تولید می‌کنند، حتى وقتی جریان الکتریکی از آن محلول نمی‌گذرد، به ذره‌های باردار یا یونها تجزیه می‌شوند. او در 1903م برندۀ جایزۀ نوبل شیمی شد.

آرنیوس برای تکمیل کردن رسالۀ دکتری‌اش به استکهلم رفت تا نزد اریک اِدلوند به کار در زمینۀ برقکافت یا الکترولیز پردازد. او در 1883م نخستین مقاله‌اش را منتشر کرد و سال بعد در اوپسالا از رسالۀ دکتری خود که اساس نظریۀ تفکیک او را تشکیل می‌داد، دفاع کرد. دانشگاه اوپسالا به این فرضیه به دیدۀ تردید نگریست.
آرنیوس نسخه‌های رساله‌اش را برای شیمـی ـ فـیـزیک‌دانان برجستۀ آن عصر فرستاد. در 1884م ویلهلم اُسْتوالد، شیمی ـ فیزیک‌دان آلمانی به اوپسالا رفت تا آرنیوس را برای کار به ریگا دعوت کند. در همـان سال، کـار تـدریس شیمـی ـ فیزیک دانشگاه اوپسالا به وی سپرده شد و دو سال بعد ادلوند او را از سوی فرهنگستان علوم سوئد، برای پیگیری پژوهشهایش به ریگا فرستاد.
آرنیوس از 1886 تا 1890م نظریه‌اش را تکمیل کرد و به تدریج هوادارانی یافت. سپس در مؤسسۀ سلطنتی فنّاوری استکهلم مشغول شد. مدتی استاد فیزیک و یک چند رئیس دانشکده بود. در 1902م به دریافت نشان دِیوی از انجمن سلطنتی لندن نایل گشت و چند سال بعد به عضویت این انجمن پذیرفته شد و در 1903م به عنوان نخستین سوئدی جایزۀ نوبل را دریافت کرد.
آرنیوس پیشنهاد استادی دانشگاه برلین را که در آن هنگام برجسته‌ترین مقام برای هر شیمی‌دان دانشگاهی بود، به دلیل میهـن‌پـرستـی نـپـذیرفت. مدتـی بعد مدیریت مـؤسسۀ شیمی ـ فیزیک نوبل به وی سپرده شد.
آرنیوس از مطالعۀ محلولها به ایمنی‌شناسی روی آورد و در تحقیق راجع به مواد سمی پیش‌گام بود؛ سپس به زمین‌شناسی و کیهان‌شناسی توجه کرد. او در کتابش به نام «جهان در حال تکوین» (1908م) این نظر را مطرح ساخت که سحابیها احتمالاً از برخورد ستارگان خاموش ایجاد می‌شوند و از آنها ستارگان و سیارات تازه‌ای به وجود می‌آیند و این فرایند تا ابد ادامه می‌یابد؛ حیات نیز توسط باکتریهایی که فشار نور آنها را به اطراف می‌پراکند، به سراسر گیتی منتشر شده است. این نظریات به کیهان‌شناسی جدید راه نیافته‌اند. (100)