اشتاد یشت

اشتاد یشت \aštād yašt\، هجدهمین یشتِ اوستا، سرودی در ستایش اشتاد (ه‌ م)، از ایزدان زردشتی.
اشتاد صورت پهلویِ اَرشتاتِ اوستایی، به‌معنی «درستی و دادگری» (تفضلی، 57)، یا «راستی و درستی» است. جزء نخست آن را به‌صورت «ارش» در دیگر واژه‌های اوستایی می‌توان دید که در پهلوی به «راست» ترجمه شده است (پورداود، 2 / 201).
اشتاد یشت که از یشتهای متأخر به‌ شمار می‌آید (نک‌ : تفضلی، 44)، بسیار کوتاه است و به‌همراه دعاهای آمده در آن، تنها شامل 9 بند است که مجموع آن را می‌توان به 3 بخش تقسیم کرد: بندهای 1 و 2 به فرۀ آریایی می‌پردازد، که برپایۀ همین بندها، درهم‌شکنندۀ اهریمن، دیوانی چون خشم و بوشاسپ و اَپوش، و سرمای درهم‌فشرده است و کشورهای غیرآریایی را شکست می‌دهد؛ بندهای 3 و4 به اشی (ه‌ م) یا ارت می‌پردازد؛ و سرانجام، بندهای 5 و 7 دربارۀ تیشتَر و واته (ه‌ م‌م) است که به کوهها و دره‌ها و رودها حاصلخیزی و سرسبزی می‌دهند و سرمای سخت و اپوش را از میان می‌برند ( ایرانیکا، II / 826). در بند 8، دعای اَهونَوَر، اردیبهشت، گفتار راست‌گفته‌شدۀ پیروزگرِ درمان‌بخش، کلام مقـدس، و دین مزدیسنی ستـایش می‌شوند و در پایان، بار دیگر ستایش فرۀ آریایی می‌آید (تفضلی، 57؛ یشتها، 2 / 206؛ زند اوستا، II / 611-612).
محتوای این یشت، که زندِ آن از میان رفته، و تنها متن اوستایی‌اش باقی است (پورداود، 2 / 203؛ نک‌ : زند بهمن یسن، 2؛ راشد محصل، 23، حاشیۀ 8)، مناسبتی با نام آن ندارد و حتى این نام در متن نیامده است (هاگ، 215). با این همه، وجود واژۀ «ارش» در بند 8 را شاید بتوان سبب ارتباطِ نامیدن یشت به نام اشتاد دانست ( ایرانیکا، همانجا). نیز از آنجا که متن بیشتر به فرۀ ایرانی (آریایی) می‌پردازد، شاید بتوان گفت که فرۀ ایرانی یا شکوه و جلال پادشاهی ایران از آنِ کسی می‌شود که دوستدار راستی و درست‌کردار باشد (پورداود، همانجا).

مآخذ

پورداود، ابراهیم، ادبیات مزدیسنا (یشتها، هم‌ )؛
تفضلی، احمد، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به‌ کوشش ژاله آموزگار، تهران، 1376 ش؛
راشد محصل، محمدتقی، یادداشتها بر زند بهمن یسن (نک‌ : هم‌ )؛
زند بهمن یسن، ترجمۀ محمدتقی راشد محصل، تهران، 1370 ش؛
یشتها، ترجمۀ ابراهیم پورداود، تهران، 1346 ش؛
نیز:

Haug, M., Essays on the Sacred Language, Writings and Religion of the Parsis, ed. E. W. West, London, 1891;
Iranica ;
Le Zend-Avesta, tr. J. Darmesteter, Paris, 1960.

عسکر بهرامی