اسکوئیث

اَسکـوئیث \ asku[ˀ]is(t)\ ، هِـربِرت هِـنری، نخستیـن اِرلِ آکسفرد و اسکوئیث (1852- 1928م/ 1231-1306ش)، نخست‌وزیر لیبرال بریتانیا (1908-1916م). او در دو سالِ نخست جنگ جهانی اول، این کشور را رهبری کرد و قانون 1911م در محدود کردن قدرت مجلس اعیان به‌همت او در پارلمان تصویب شد.

هربرت اسکوئیث در یورک‌شِر در انگلستان زاده شد. پدرش بازرگانی خرده‌پا بود. هربرت پس از تحصیل حقوق در آکسفرد، در 1876م اجازۀ وکالت گرفت. سال بعد ازدواج کرد که ثمرۀ آن 5 فرزند بود. او که لیبرالی معتقد بود، در 1886م به نمایندگی مجلس عوام برگزیده شد و 32 سال عضو این مجلس بود. وی از همان آغاز، توجه مجلس را به مسئلۀ ایرلند جلب کرد. در 1888م که چارلز اِستوارت پارنِل، رهبر ایرلندیها، از جانب کمیسیونی پارلمانی به نادیده انگاشتن قتلهای سیاسی متهم شد، اسکوئیث در مقام مشاور حقوقی دوم او به شهرت رسید.
ویلیام گلادستون، نخست‌وزیر وقت، در 1892م اسکوئیث را به وزارت کشور منصوب کرد. گرچه دورۀ سه سالۀ وزارتش روی‌هم‌رفته برای لیبرالها دورۀ خوشایندی نبود، اما موجب شهرت او به‌منزلۀ مدیر و سخنور شد. تا 1895م، اسکوئیث به یکی از رهبران حزب لیبرال تبدیل شده بود. این حزب پس از شکست در انتخابات همان سال، 11 سال به‌عنوان حزب مخالف دولت فعالیت کرد. در 1898م رهبری حزب به اسکوئیث پیشنهاد شد، اما او از پذیرفتن آن خـودداری کرد و سِر هنری کَمبِل ـ بَنِرمَن به جای او این مقام را به دست آورد.
اسکوئیث و رهبر تازۀ حزب دربارۀ سیاست خارجی و نیز سیاستهای مربوط به داخل قلمرو امپراتوری بریتانیا با یکدیگر توافق کامل نداشتند. اختلاف آنان هنگام جنگ بوئِرها (جنگ آفریقای جنوبی؛ 1899-1902م) علنی شد. پس از پایان جنگ، این اختلاف به‌طور موقت رنگ باخت و به‌دنبال پیروزی لیبرالها در انتخابات 1906م، اسکوئیث در مقام وزیر دارایی در دولت کمبل ـ بنرمن خدمت کرد.
در 1908م کمبل ـ بنرمن استعفا داد وچند روز بعد درگذشت. اسکوئیث که جانشین قطعی او به‌شمار می‌رفت، نخست‌وزیر شد و نزدیک به 9 سال در این سمت باقی ماند. او دیوید لوید جُرج را به وزارت دارایی برگزید و وینستِن چرچیل را به ریاست اتاق بازرگانی گماشت. مسئلۀ مهمی که اسکوئیث در داخل کشور با آن روبه‌رو بود، مخالفت مجلس اعیان با اصلاحات لیبرالها و درنتیجۀ آن، خطر طغیان اعضای افراطی و سرخوردۀ حزب خود او بود. در خارج از کشور نیز رقابت انگلستان و آلمان در دریا رو به فزونی بود. اسکوئیث در 1910م طرح محدود کردن اختیارات مجلس اعیان را اعلام کرد؛ پس از دو انتخابات عمومی و با پشتیبانی جرج پنجم، پادشاه بریتانیا، لایحه‌ای در 1911م به تصویب پارلمان رسید که حق وِتوی مجلس اعیان بر مصوبات مالی مجلس عوام را لغو کرد.
سه سال پس از این رویداد، جنگ جهانی اول آغاز شد و در این فاصله، نخست‌وزیر زیر فشار شدید قرار داشت: در خارج از کشور، اوضاع بین‌المللی به‌سرعت رو به وخامت می‌گذاشت و در داخل کشور نیز اتهام وجود رشوه‌خواری در دولت، لغو رسمیت کلیسای آنگلیکان در وِیلز (1914م) و اختلاف میان جدایی‌خواهان و طرف‌داران اتحاد با بریتانیا در ایرلند، کشمکشهای شدیدی برانگیخته بود.
هرچند اسکوئیث مطمئن بود که پیروزی آلمان بر فرانسه برای انگلستان فاجعه‌آمیز خواهد بود، تا زمانی که حملۀ آلمان به بلژیک افکار عمومی را نگران نکرده بود، ورود این کشور به جنگ جهانی اول را به تعویق انداخت. رهبری او در ادارۀ جنگ چندان موفق نبود. او در امور جنگ به کارشناسان نظامی خود اعتماد داشت و به‌طور کلی از خطی جانب‌داری می‌کرد که پیروزی را تنها در جبهۀ غرب دست‌یافتنی می‌دانست. در 1915م اسکوئیث ناچار شد با محافظه‌کاران، دولتی ائتلافی تشکیل دهد. در این سال، اوضاع جنگ رضایت‌بخش نبود و او سِر داگلِس هِـیگ را به جای سِر جان فرِنچ به فرماندهی کل نیروهای بریتانیا در فرانسه گماشت و سِر ویلیام رابِرتسِن را به‌عنوان رئیس جدید ستاد کل نیروهای امپراتوری معرفی کرد. اما در 1916م اوضاع باز هم نامساعدتر شد: شورش عید ایستِر (عید پاک) در ایرلند بحران شدیدی در کشور پدید آورد و نبرد سُم به بن‌بستی کامل در جبهۀ غرب انجامید. بسیار دیر و پس از کشمکشی طولانی، سربازگیری اجباری آغاز شد. در پاییز آن سال، جوّ ناخرسندی عمومی بر کشور حکم‌فرما بود و اسکوئیث آماج حمله‌های پر سر و صدای مطبوعات قرار گرفت. با فشار محافظه‌کاران، که وزیر جنگ کابینه ــ لوید جرج ــ را نیز با خود همراه کرده بودند، اسکوئیث در دسامبر 1916 از نخست‌وزیری کناره‌گیری کرد و لوید جرج جانشینش شد. اسکوئیث پس از آن دیگر هیچ‌گاه سمت دولتی نداشت، اما تا 1926م همچنان رهبر حزب لیبرال باقی ماند. در این سمت، او غالباً با سیاستهای جانشینش مخالفت می‌ورزید.
اسکوئیث در 1925م عنوان اِرلِ آکسفرد و اسکوئیث گرفت و به مجلس اعیان راه یافت. اندکی پس از آن نیز لقب سِر دریافت کرد. او در سالهای پایانی زندگی، کم‌وبیش تهی‌دست بود و برای کسب درآمد، کتابهایی نوشت که معروف‌ترین آنها عبارت‌اند از «پیدایش جنگ» (1923م)، «پنجاه سال در پارلمان» (1926م) و «خاطره‌ها و اندیشه‌ها» (1928م).

مآخذ

CE, 6th edition;
EA, 2006;
EB, 2010;
ME, 2008.
بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه