مانند صورت قبلى مخيّراست. اگر بدون اين‌كه تلف كند بر حيوان جنايت وارد نمايد، مثل اين‌كه بعض اعضاى حيوان را ببرّد يابشكند يا مجروح نمايد، بر او ارش مى‌باشد كه عبارت است از تفاوت بين دو قيمت سالم و معيوب. امّااگر چشم چهار پا را در بياورد، ربع (4/ 1) قيمت آن بر عهده جانى خواهد بود، ولى اگر بر چهارپا جنايت وارد كند، بعد جنين حيوان سقط گردد، بنابر اظهر حيوان مذكور را يك بار با جنينى كه در شكم داشت قيمت كند و يك بار هم بدون آن، بعد تفاوت بين آن دو قيمت را بپردازد.

(مسأله 3621) در وارد كردن جنايت بر حيوانى كه قابل تذكيه نيست- مانند سگ وخوك- تفصيل است. خوك اگر به سبب تلف يا مانند آن بر او جنايت وارد شود ضمان ندارد مگر اين‌كه مال كافر ذمّى باشد و كافر ذمّى به شرايط ذمّه عمل كرده باشد و در غير آن ضامن نيست، همان‌گونه كه در شراب و آلت لهو و امثال اين ها ضمان نيست و سگ غير شكارى نيز ضمان ندارد، امّا اگر كسى سگ شكارى را بكشد بر عهده او چهل درهم است و اگر كسى سگ گله، سگ بوستان يا سگ زراعت را بكشد ضامن قيمت آنها مى‌باشد.

كفّاره كشتن‌

(مسأله 3622) در اوايل بحث ديات گذشت كه كشتن مؤمن، علاوه بر ديه، كفّاره نيز دارد امّا كفّاره به مواردى اختصاص دارد كه عنوان قاتل صدق باشد مانند جايى كه خود شخص در قتل مباشرت داشته باشد و بعضى مواردى كه شخص سبب قتل مى‌باشد، ولى در جايى كه عنوان قتل صدق نمي‌كند كفاره نمى‌باشد، اگرچه ديه در آن مورد ثابت است مثل اين‌كه اگر سنگى را بگذارد يا چاهى را حفر كنديا كاردى را در غير ملك خودش نصب نمايد، آنگاه كسى به صورت اتفاقى به وسيله آنها هلاك بشود، دراين موارد كفاره نيست با اين‌كه ديه ثابت است.

(مسأله 3623) در وجوب كفاره به سبب كشتن مسلمان بين بالغ و غير بالغ، عاقل و ديوانه، مرد و زن و آزاد و بنده فرقى نيست هرچند بنده، بنده خود قاتل باشد. همين طور در قتل جنين بعد از دميده شدن روح بنابر احتياط كفّاره واجب مى‌باشد، امّا در سقط جنين قبل از دميدن روح كفّاره واجب نيست. كشتن كافر بدون ترديد كفّاره ندارد و در اين حكم بين ذمّى و غير ذمّى فرقى نيست.