1- خيار مجلس‌

وقتى معامله انجام گرفت هر يك از فروشنده وخريدار تا وقتى كه از مجلس معامله متفرق نشده اندخيار دارند، ولى اگر متفرق شوند عرفاً معامله لازم وخيار ساقط مى‌گردد و اگر كسى كه عهده دار معامله است وكيل باشد، خيار حق مالك است در صورتى كه تنها در اجراى صيغه وكيل باشد، امّا اگر درتمام معامله وكيل باشد، حق فسخ نيز از جانب مالك را خواهد داشت، بنابراين ملاك در خيار مجلس، اجتماع وافتراق دو مباشر است نه دو مالك و چنان‌چه مجلس معامله را با هم ترك كنند، خيارشان باقى است تا آن‌كه از هم جدا شوند، ولى اگر يك نفر به عنوان وكالت از جانب دو مالك يا به عنوان ولايت برآن دو ايجاب و قبول را بگويد، بنابراظهر حق خيار ندارد.

(مسأله 1409) خيار مجلس به بيع اختصاص دارد و در غير آن جارى نيست.

(مسأله 1410) خيار مجلس، با شرط سقوط آن در ضمن عقد و اسقاط آن بعد از عقد، ساقط مى‌شود.

2- خيار حيوان‌

هركس حيوانى را بخرد از هنگام معامله تا مدت سه روز خيار دارد، بنابراين اگر معامله در اول روزصورت گيرد به مدّتِ سه روز تمام با دو شب وسط آن خيار خواهد داشت، امّا اگر معامله در طول روزباشد همانند اوّل زوال به مدّتِ سه شبانه روز يعنى تا ظهر روز چهارم خيار دارد و اگر فروشنده وخريدار از هم جدا نشوند تا آن‌كه سه روز بگذرد، در اين صورت خيار حيوان ساقط گرديده ولى خيارمجلس باقى است.

(مسأله 1411) خيار حيوان در چند صورت ساقط مى‌شود:

الف: در متن معامله سقوط خيار را شرط نمايد.

ب: بعد از معامله خيار را اسقاط نمايد.

ج: در حيوان به گونه‌اى تصرّف نمايد كه دليلى بر امضاى عقد و اختيار عدم فسخ باشد. بلكه بعيدنيست كه مطلق تصرّف مانع از فسخ باشد اگرچه بر امضاى معامله دلالت نكند، مثلًا اين‌كه خريدارحيوان را معيوب يا ناقص كند در اين صورت خيار او قطعاً ساقط مى‌شود.

(مسأله 1412) اگر عوض كالاى فروخته شده حيوان باشد، خيار براى فروشنده نيز ثابت مى‌