نخوانده است، بايد آنها را بخواند؛ و اگر بفهمد سوره را نخوانده است، بايد فقط سوره را بخواند؛ ولى اگر بفهمد حمد تنها را نخوانده است، بايد اول حمد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند، و نيز اگر خم شود و پيش از آنكه به حدّ ركوع برسد بفهمد كه حمد و سوره يا سوره تنها يا حمد تنها را نخوانده است، بايد بايستد و به همين دستور عمل نمايد؛ و اگر بعد از رسيدن به ركوع بفهمد، نمازش صحيح مى‌باشد.

1061- اگر نمازگزار مقدارى از سوره را فراموش كند، يا از روى ناچارى- مثل تنگى وقت يا جهت ديگر- نتواند آن را تمام نمايد، مى‌تواند آن سوره را رها كند و سوره ديگر بخواند، اگرچه از نصف گذشته باشد يا سوره‌اى كه مى‌خواند سوره توحيد «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» يا سوره كافرون‌ «قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ» باشد.

1062- اگر نمازگزار در دو ركعت اول نماز به خيال اينكه در دو ركعت آخر است تسبيحات اربعه را بگويد، چنانچه در ركوع يا بعد از ركوع بفهمد، نمازش صحيح است؛ و اگر پيش از ركوع بفهمد، بايد حمد و سوره را بخواند، و نمازش صحيح است.

1063- هرگاه نمازگزار شك كند كه آيه يا كلمه‌اى را درست گفته است يا نه، اگر به چيزى كه بعد از آن است مشغول نشده باشد، احتياط واجب آن است كه آن آيه يا كلمه را به طور صحيح بگويد؛ ولى اگر به چيزى كه بعد از آن است مشغول شده و آن چيز ركن باشد- مثل آنكه در ركوع شك كند فلان كلمه از سوره را درست گفته است يا نه- نبايد به شك خود اعتناء نمايد؛ و اگر آن چيز ركن نباشد- مثلًا موقع گفتن‌ «اللَّهُ الصَّمَدُ» شك كند كه‌ «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را درست گفته است يا نه- باز هم مى‌تواند به شك خود اعتناء نكند؛ ولى اگر احتياطاً آن آيه يا كلمه را به طور صحيح بگويد اشكال ندارد؛ حتّى اگر چند مرتبه هم شك كند، مى‌تواند چند بار بگويد؛ ولى اگر به حدّ وسواس برسد، نبايد به شك خود اعتناء كند.

پنجم- ذكر:

1064- ذكر از واجبات غير ركنى نماز مى‌باشد، و منظور از ذكر در نماز تمام آن چيزهايى است كه بايد در نماز خوانده شود، غير از حمد و سوره كه قرائت ناميده مى‌شوند.