8- من در باره وقار و خون‌سردى؛ در مقابل حوادث مى‌توانم خوب صحبت كنم و تحليل نمايم، ولى در عمل چنان نيستم؛ به طور كلى آگاهى به تنهايى منجر به ملكه نفسانى نمى‌شود، و اساساً بعضى از اخلاق افراد فى الجمله غير كسبى و غير اختيارى مى‌باشد؛ الناس معادن كمعادن الذهب و الفضة.

9- وسعت بهشت به‌اندازه‌اى وسعت آسمان‌هاست، در قرآن مى‌خوانيم: «وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ» (آل‌عمران: 133)؛ «وَ جَنَّةٍ عَرْضُها كَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ ...»[1] ولى بعيد نيست كه مقصود بيان مجرد وسعت بهشت باشد نه اينكه واقعا وسعت بهشت به اندازه وسعت كهكشان‌هاى جهان باشد كه بسيار بعيد مى‌باشد. و الله العالم.

147- هدف از خلقت كهكشان ها؟

وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا (هود: 7)؛ او خدايست كه آسمان‌ها و زمين را در شش روز آفريد؛ و عرش او، بر آب بود، براى اين‌كه شما را بيازمايد كه كدام‌يك شما از نظر عمل نيكوتر هستيد.

1- مراد از ابتلا و آزمايش همان تكليف الهى است كه زمينه ساز تكامل انسان است.

2- ظاهرا «لِيَبْلُوَكُمْ» علت آفريدن آسمان‌ها و زمين را بيان مى‌دارد، نه علت بودن عرش به آب را.

3- عرش و آب در اين آيه‌ى مباركه براى ما مجهول است، بسيار بعيد است كه آب همين مايع معروف خارجى باشد، عرش كه به طور كلى حقيقت آن درك نشده است.

4- آيه دلالت مى‌كند كه غرض از آفريدن و پديد آوردن آسمان‌ها و زمين، تكليف انسان است، و همين تكليف علت وجود خود انسان نيز مى‌باشد، (وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ).

ولى بسيار بعيد است كه فرض شود اگر تكليف و تكامل انسان نمى‌بود، آسمان‌ها و زمين آفريده نمى‌شدند، بنابر اين ممكن است كلمه «لام» را در اين آيه‌ «لِيَبْلُوَكُمْ»

[1] الحديد: 21.