كند و عجله به خرج دهد و آن را از غير راه حلال بگيرد؛ از رزقش كم مى‌شود و در روز قيامت مورد حساب قرار مى‌گيرد.

چهارم) اگر دقت شود در يك لقمه نانى كه به دهن مى‌گذاريم، يا يك پارچه‌ى كه مى‌پوشيم ده‌ها نفر در آن كار كرده‌اند و خود كفايى مطلق رد زندگانى فردى و ملى ممكن نيست، و يا به غيت دشوار، و غالبا افراد در تحصيل روزى خود به ديگران نياز دارند، سوال در دو مورد به وجود مى‌آيد:

الف- آيا پدر و مادر نسبت به اولاد خود رازق گفته مى‌شوند يا اغنياى كمك كنندگان به محتاجين رازق گفته مى شوند، صاحب خانه به مهمان، بخشش كننده به گيرنده و امثال اينان رازق شمرده مى شوند؟

ب- آيا خود فرد رازق خود گفته مى شود؟

شكى نيست كه كه مواد اولى مورد نياز ما، مانند هوا، آب و غذا و لباس را خداوند مى‌آفريند، حتى گندم كه كاريدن آن مربوط به عمل آدمى است و لى زمين و آب و زراعت فعل خداوند (ج) است؛ أَ فَرَأَيْتُمْ ما تَحْرُثُونَ، أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ‌ (الواقعة: 63 و 64). آيا آنچه را كه مى‌كاريد ديده‌ايد، آيا شما آن را زراعت نموده‌ايد يا زارعيم؟.

در اين آيه عمل كاريدن را به انسان نسبت مى‌دهد و زراعت را كه اثر عمل اعدادى است به خود مى‌دهد. و اگر رازق را با اين لحاظ اعتبار كنيم، جز خداوند كسى رازق نيست و توحيد در رازقيت او از گذشته ثابت مى‌شود و اگر آن را به لحاظ رساننده و سازنده‌ى مواد اولى لحاظ كنيم اصناف فوق نيز رازق گفته مى‌شوند و مانعى ندارد.

از قرآن مجيد ممكن است هر دو اعتبار استفاده شود:

1- وَ إِنَّ اللَّهَ لَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ‌ (الحج: 58).

2- وَ هُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ‌ (مومنون: 74. سبأ: 39).

3- وَ اللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ‌ (آخر سوره جمعه).

4- وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ‌ (مائده: 114).

در اين آيات خداوند به بهترين روزى دهندگان معرفى شده است و مفهوم آن وجود رازقين ديگر غير از خدا است، ورنه خير الرازقين مانند خير واجبى الوجود و خير القدماء بى مفهوم مى شود.