يَهْدِي مَنْ يَشاءُ (ابراهيم 4)

ما هيچ رسولى جز بزبان قومش نفرستاده‌ايم تا براى آنان (پيام ما را) بازگو كند.

از اين آيه معلوم ميشود هيچ پيامبرى بسوى غير قوم همزبان خود مبعوث نشده است ولى عيسى (ع) بر بنى اسرائيل مبعوث بود، موسى بسوى فرعون رهسپار شد و خاتم الانبياء بسوى كلّ بشريت فرستاده شد و او بجز از زبان عربى بزبان ديگرى تبيين نكرد و قرآن منزل او هم عربى است. و اشكال در مورد اخير حتى در فرضيكه قوم را بمعناى امت بگيريم هم وارد است لذا آن حضرت بزبانهاى همه امت خود هرگز صحبت نفرموده است.

بعضى از مفسرين جواب داده‌اند كه غرض آيه اينست كه رسولان در تبليغ وحى الهى مأمورند از راه متعارف كه مجرد بيان بزبان قوميكه در آن قوم زندگانى و معاشرت ميكنند (هرچند نسبا از آنان نباشند) باشد فراتر نمى‌روند و از اسباب خارق العاده استفاده بعمل نمى‌آورند هدايت و گمراهى مردم به اراده پروردگار است و لذا در آخر آيه ميگويد فَيُضِلُّ اللَّهُ‌ الخ.

ولى سؤال مذكور نيازمند جواب صحيحى ميباشد.

15- وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‌ لِلْمُسْلِمِينَ‌ (نحل 89)

سؤال اينست كه كتاب منزل بر حضرت پيامبر بيان هرچيز نيست و اين موضوع محسوس و مشهود است.

ولى بعيد نيست كه مراد از هرچيز، هرچيزى ميباشد كه در هدايت مؤثر باشد مانند عقائد و اخلاق و فقه كه در تكميل نفوس مدخليت دارد و چيزيكه چنين باشد از تحت كليات و مطلقات قرآن ولو بضميمه تفسير حضرت پيامبر (ص) و اوصياء او عليهم السلام بيرون نمانده است لكن آيه مباركه سى و هشتم سوره انعام با اين جواب چندان سازگار نيست: وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ‌