را محاصره كردند؛ با وجود اين‌كه تعداد مشركين زياد بوده است چگونه خود را در ميان آن‌ها رسانيدند؟! در تاريخ عدد مشركين را دوازده‌هزار نفر ذكر كرده است و مسلماً تعداد مسلمانان كم بوده است؛ ولى آن‌ها با چنان روحيه عالى جنگيدند كه خداوند جل جلاله به آنان مباحات مى‌كند. هرچند تعداد مسلمانانى‌كه به دستور پيغمبراسلام صلى الله عليه وآله وسلم و تحت فرماندهى حضرت على عليه السلام در جنگ ذات‌السلاسل شركت كرده بودند مشخص نيست؛ ولى معلوم است كه در آن زمان جمع كردن دوازده هزار نفر در مدينه براى آن‌حضرت صلى الله عليه وآله وسلم امكان پذير نبوده و اعزام هيئت صلح در مرحله اول به‌سوى مشركين و اصرار آن‌ها بر جنگ بيانگر اين مطلب است كه تعداد مشركين زياد بوده و تعداد مسلمانان اندك بوده است؛ زيرا بسيار بعيد است كه در آن حالت اضطرارى رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم توانسته باشند به اندازه تعداد لشكر مشركين نيرو جمع آورى نمايند.

من احتمال مى‌دهم كه تعداد لشكر اسلام در اين جنگ از دو هزار تا پنج‌هزار بيشتر نبوده است؛ اما ازآن‌جايى. كه مسلمانان ايمان قوى داشتند و با اراده استوار مى‌جنگيدند بر دشمن غالب شدند؛ اين مطلب از آيات قرآن مجيد نيز دانسته مى‌شود كه ايمان قوى و اراده محكم در صحنه‌ى جنگ، بهترين سلاح براى پيكار جويان است. علاوه بر آن‌چه كه از قرآن مجيد دانسته مى‌شود در جنگ‌هايى كه در طول تاريخ تجربه شده است نيز به اثبات رسيده كه براى پيروزى در جنگ، مسأله كميت مطرح نيست؛ بلكه آن‌چه مهم است مسأله‌ى كيفيت است؛ اراده قوى، روحيه عالى، تصميم قاطع و تاكتيك‌هاى نظامى سرنوشت جنگ را رقم مى‌زند. در خيلى از جنگ‌ها ديده شده است كه تسليحات بسيار پيشرفته وجود داشته است، ولى روحيه نظاميان ضعيف بوده است، مؤثر واقع نشده است و حتى نتوانسته‌اند از آن‌