پژوهشى در باره روايات فراموش كردن قرآن پس از حفظ آن‌[1]

محدّثان و فقيهان، در تبيين و جمع بندى روايات ناظر به نسيان قرآن، آراى گوناگونى دارند كه در پى مى‌آيد:

1. حرمت كوتاهى عمدى در تكرار و مواظبت به گونه‌اى كه به فراموشى قرآن بينجامد.

اين وجه، از مفهوم عبارت محدّثانى مانند شيخ حرّ عاملى رحمه الله و محدّث نورى رحمه الله به دست مى‌آيد؛ زيرا آن دو بزرگوار، عنوانِ باب حاوى اين احاديث را چنين قرار داده‌اند: «باب أنّه لا يجوز ترك القرآن تركاً يؤدى إلى النسيان»؛ باب جايز نبودن ترك قرآن به گونه‌اى كه به فراموشى آن بينجامد.[2]

هم‌چنين شيخ حرّ عاملى ذيل حديثى در همين باب‌[3] كه بر نفى حرمت نسيان دلالت دارد مى‌نويسد:

أقولُ: هذا مَحمولٌ عَلى مَن نَسِىَ بِغَيرِ تَفريطٍ وَ لا تَقصيرٍ وَ لَم يَكُن سَبَبُهُ التَّركَ وَ التَّهاوُنَ كَما مَرَّ.[4]

اين، براى كسى است كه بدون كم‌كارى و كوتاهى، آن را فراموش كرده، و علت فراموشى،- همان گونه كه گذشت- ترك قرآن و يا سستى نبوده است.

[1]. اين پژوهش، با همكارى فاضل گرامى جناب آقاى حسين اشرفى، انجام شده است.

[2]. وسائل الشيعة: ج 6 ص 193( باب 12 از ابواب قرائة القرآن)؛ مستدرك الوسائل: ج 4 ص 263( باب 11 از ابواب قرائة القرآن).

[3]. وسائل الشيعة: ج 6 ص 195 ذيل حديث ابى كهمس به شماره 7714.

[4]. وسائل الشيعة: ج 6 ص 195 ذيل ح 7714.