نقد دليل‌

استناد به وجود اختلاف قرائات در مصحف كنونى، براى اثبات مدّعاى راهيافت تحريف به قرآن بر اساس قياس پيش‌گفته، مخدوش است؛ زيرا: صغراى مورد ادعا يعنى «راهيافت قرائات مخالف با وحى نازل شده در مصحف كنونى»، ناتمام است؛ زيرا ما معتقديم كه قرائت مصحف كنونى منسوب به پيامبر صلى الله عليه و آله است. به عبارت ديگر، ما معتقديم قرآنِ فرود آمده بر پيامبر صلى الله عليه و آله يك قرائت بيشتر نداشته و آن، همين قرائت متداولى است كه از طريق حفص از عاصم از امير مومنان عليه السلام از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل شده و بر اساس تواتر و نسل به نسل، ميان مسلمانان رايج بوده و اكنون در اختيار ما قرار گرفته است، چنان كه سخن امام باقر عليه السلام مؤيّد همين مدّعاست، آن جا كه فرمودند:

إِنَّ الْقُرْآنَ وَاحِدٌ نَزَلَ مِنْ عِنْدِ وَاحِدٍ وَلَكِنَّ الاخْتِلَافَ يَجِى‌ءُ مِنْ قِبَلِ الرُّوَاةِ.

قرآن، يكى است و از جانب خداى يگانه فرود آمده، ولى اختلاف از جانب راويان پيدا شده است.[1]

بارى، كتابى كه به عنوان ريسمان الهى براى رفع اختلاف آمده و عدم راهيافت اختلاف به آيات آن، از جمله ادلّه اعجاز آن بر شمرده شده است،[2] چگونه خود مى‌تواند قرائت‌هاى مختلف را برتابد، بويژه با نظر به اين كه اختلاف قرائت، بسا مايه برداشت‌ها و تفاسيرى گوناگون و گاه متناقض هم باشد.[3]

آنچه در باره اختلاف قرائت‌ها در دوران پيامبر صلى الله عليه و آله گزارش شده يا بر اساس روايت‌

«انزِلَ القُرآنُ عَلى سَبعَةِ أحرُفٍ»[4]

ادّعا شده،[5] با فرض پذيرش صحت آنها، بر اختلاف‌

[1]. ر. ك: ص 69 ح 56.

[2]. ر. ك: الميزان فى تفسير القرآن: ج 1 ص 66؛ البيان: ص 55.

[3]. ر. ك: فرائد الاصول: ج 1 ص 157.

[4]. بحار الأنوار: ج 31 ص 207؛ صحيح البخارى: ج 6 ص 100.

[5]. ر. ك: ص 72( پژوهشى در باره احاديث نزول قرآن بر هفت حرف).