آنان را به اطاعت از خدا و رسولش دعوت مى‌كند، اين صفات اخلاقى را براى آنان بر مى‌شمرد.

از مجموع سه فضيلت اخلاقى ياد شده «احسان» شكل مى‌گيرد و عامل به اين رفتارها «محسن» (نيكوكار) و البته محبوب خداست.

تفاوت ارزش «كظم غيظ» و «عفو»

فروخوردن خشم، بسيار دشوار است و به همين علت ارزش بالايى دارد. ارزش تسلط بر نفس خود هنگام خشم، در حديثى از امام على (ع) هويداست. امام (ع) براى فرزندش امام حسن (ع) فروخوردن غيظ را به نوشيدن جرعه‌اى از شربت تشبيه مى‌كند و مى‌فرمايد: «غيظ خود را فرو بخور؛ زيرا من جرعه‌اى از نظر حُسن عاقبت، شيرين‌تر و لذيذتر از آن نديدم».[1] خشم اگر فرو خورده نشود و فرصت عرض اندام يابد، چنان آتشى بر پا مى‌سازد كه تنها ميوه‌اش ندامت، حسرت و تأسف است. فروخوردن خشم، تلخ است اما بدان دليل كه با تسلط بر آن جلوى بسيارى از رفتارهاى زشت و نزاع‌ها و مصيبت‌ها سد مى‌شود، ارزش دارد و تلخى آن گواراست.[2]

اما «عفو» از «كظم غيظ» ارزشمندتر است؛ زيرا انسان دشوارى فروخوردن خشم را بر خود هموار مى‌كند كه خود و ديگران را به سختى و مصيبت مبتلا نسازد اما آن گاه كه مى‌بخشد، نيكى و احسان خالص انجام داده و بزرگوارى نموده است.[3] به علاوه، مرتبه عفو بعد از كظم‌

[1]. ربيع الابرار و نصوص الاخبار، ج 2، ص 220؛ شرح نهج البلاغة، ابن ابى الحديد، ج 16، ص 108:

[2]. تفسير الكاشف، ج 2، ص 158.

[3]. همان.