در
اين آيه، انفاق در حال تنگدستى و گشادگى يا در حال خوشى و اندوه،[1]
فروخوردن خشم هنگام جوشش آن و مراقبت از غيظ خود به گاه مواجهه با ناجوانمردى و
جفاى اطرافيان، و عفو و بخشش آنان و صرف نظر از انتقام و تلافى، سه صفتى است كه
خدا براى پرهيزكاران بر شمرده است و در پايان، خود را دوستدار اين گروه از بندگان
خويش اعلام مىدارد. اعلام دوستى با اين بندگان، نشانگر اهميت اين صفات برجسته
اخلاقى است. اما نكته جالب توجه در اين آيه آن است كه همه صفات ياد شده، براى حُسن
تعامل با همنوعان و تقويت رابطه با برادران ايمانى است. نكته جالبتر آن كه بر
اساس اين آيه، كسب محبوبيت در پيشگاه پروردگار فقط از راه عبادت و بندگى و اصلاح
رابطه بنده و خدا نيست، بلكه از طريق اصلاح رابطه بنده با همنوعان بويژه برادران
ايمانى نيز ميسّر است. اين پيام آيه، اهميت حُسنِ رابطه ميانفردى و تحكيم روابط
اجتماعى ميان مؤمنان را درآموزههاى دينى حكايت مىكند. نكته سوم آنكه اين فضايل
اخلاقى سهگانه، آن هنگام ارزش والايى دارند كه مؤمنان به آن پيراسته باشند؛ زيرا
خداوند در اين آيه در مقام برشمردن صفات پرهيزكاران است[2]
و پس از آن كه مؤمنان را خطاب و
[1]. ر. ك: مجمع البيان، ج
2، ص 837؛ تفسير الكاشف، ج 2، ص 158.
[2]. ر. ك: التفسير المبين،
ص 84؛ تفسير الكاشف، ج 2، ص 158.