بيدار شدن، نه تنها انسان بانشاطى نخواهد بود، بلكه برعكس، اين خواب طولانى بدون ياد خدا، منجر به سستى وى نيز خواهد شد. رسول اكرم مى‌فرمايد:

يعقد الشيطان على قافية رأس أحدكم إذا هو نام ثلاث عقد، يضرب كلّ عقدة: عليك ليل طويل فارقد فإن استيقظ فذكر الله انحلت عقدة و إن توضأ انحلت عقدة فإن صلّى انحلت عقدة نشيطاً طيب النفس و إلّا أصبح خبيث النفس كسلان.[1]

آن‌گاه كه انسان مى‌خوابد، شيطان سه گره در سر او، ايجاد مى‌كند و در طول خواب ندا مى‌دهد كه: بر تو شبى دراز گذشت، برخيز! اگر برخاست و ذكر خدا گفت، يك گره، باز مى‌شود. اگر وضو گرفت، گره ديگرى گشوده مى‌شود و اگر نماز خواند، گره سوم باز مى‌شود كه در اين صورت، صبح را با نشاط و رضايت خاطر، آغاز مى‌كند؛ وگرنه، صبح را كسالت‌آور و با خاطرى آشفته، آغاز خواهد كرد.

لذا در اين جا خواب طولانى بدون ياد خدا و وسوسه‌هاى شيطان نيز مى‌تواند عاملى براى به وجود آمدن سستى باشد.

د. روى‌گردانى قلب‌

در آيات و احاديث، امورى به قلب نسبت داده مى‌شود كه آنها را مى‌توان از جمله احساسات و انفعالات باطنى قلب دانست. ترس و حسرت و رعب و ...، از آن جمله‌اند.

قلب كه مركز عواطف، دوستى، دشمنى و ... است، صفت ديگرى را نيز

[1]. صحيح البخارى، ج 1، ص 383، ح 1091.