مى‌آيد؛ ثانياً اين آگاهى، موجب رهايى فرد از احساس تنهايى در صبر بر سختى مى‌شود. تنها نديدن خود در تحمل سختى نيز از عوامل كاهش دهنده فشار روانى است.

افزون بر اثبات امكان صبر و جلوگيرى از احساس تنهايى، اثر ديگر توجّه نمودن به واكنش مثبت ديگران، در مرحله عمل و انتخاب نوع واكنش نمايان مى‌شود و آن، زمينه‌سازى براى الگوگيرى از اسوه‌هاى شايسته صبر است. مشاهده نوع واكنش ديگر افراد در رويارويى با سختى‌ها، موجب مى‌شود بهترين عكس العمل- كه همان صبر و بردبارى است- به عنوان الگوى برتر در موقعيت‌هاى مشابه اتخاذ شود. هنگامى كه انسان مى‌بيند ديگران در زمان گذر از موقعيت دشوار، واكنش مثبت و صحيحى داشته‌اند و توانسته‌اند با صبر و بردبارى، موقعيت پيش‌آمده را پشت سر گذارند، با الگو قرار دادن آنها، او نيز با انتخاب همان واكنش، صبر و بردبارى پيشه مى‌كند. پس ارائه الگويى موفّق كه در مسير زندگى بر مشكلات چيره شده باشد و راه سعادت را پيموده باشد، مى‌تواند مايه تأسّى و موجب آرامش خاطر انسان شود؛ چه آن كه در معناى لغوى اسوه نيز آمده است كه اسوه، آن چيزى است كه شخص اندوهگين بدان تسلّى مى‌يابد.[1] همچنين سياق آياتى كه در آنها واژه اسوه به كار رفته و سخن از سختى‌ها و ناملايمات جنگ و پيامدهاى ناشى از بيزارى جستن از كافران به ميان آمده است، مى‌تواند مؤيّد اين مطلب باشد.[2]

به هر حال، صبر و شكيبايى، خصلتى است نيكو كه شخص صابر با آن، شايسته پيشوايى مى‌شود؛ از اين رو، خداى سبحان در مدح پيامبران اولو العزم، از آنان به عنوان كسانى كه مزيّن به اين صفت شايسته بوده‌اند، ياد كرده است و از پيامبر اكرم (ص) مى‌خواهد كه او نيز مانند آنان از خود صبر و پايدارى نشان دهد و از اين كه كافران به معاد ايمان نمى‌آورند، حوصله به خرج دهد و در طلب عذاب براى آنان عجله ننمايد:

[1]. الصحاح، ج 6، ص 2268؛ القاموس المحيط، ج 4، ص 319؛ تاج العروس، ج 19، ص 157؛ التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج 1، ص 91.

[2]. ر. ك: سوره احزاب، آيه 21؛ سوره ممتحنه، آيه 4 و 6.