2. تضعيف «كيد- ابطالى»

مراد از اين روش، توجّه به ابطال و بى‌تأثير شدن نقشه‌ها و توطئه‌گرى‌هاى دشمنان به وسيله خداى متعال است. حيله‌گرى و ايجاد توطئه عليه انسان، از جمله عوامل ايجادكننده فشار روانى است. هنگامى كه انسان، مشاهده مى‌كند كه دشمنان و مخالفانش عليه او نقشه‌هاى خطرناكى را طرّاحى كرده‌اند و براى رويارويى با او توطئه‌چينى مى‌كنند، اين امر، او را نگران و روحيه‌اش را تضعيف مى‌كند. استمرار اين حالت نيز نتيجه‌اى جز قبول شكست نخواهد داشت؛ ولى هنگامى كه بداند، اين نقشه‌ها به جايى نخواهد رسيد، چرا كه خدا چنين اراده نموده است، خود را از پيامدهاى آن در امان مى‌بيند. به همين دليل، تحمّل هر گونه حيله‌اى كه او را تهديد كند، برايش آسان مى‌شود. بنا بر اين، آگاهى از ابطال نقشه‌هاى شوم دشمنان، به عنوان يكى از مصاديق تضعيف كننده نيروى آنان، موجب تقويت روحيه كسى است كه اين نقشه‌ها عليه او طرح شده است.

آيات مرتبط با روش يادشده، در مجموع بيانگر اين حقيقت‌اند كه هر چند دشمنان براى رسيدن به اهداف شوم خود، نقشه‌هاى دقيق و ماهرانه‌اى طرّاحى مى‌كنند و با استفاده از زمينه‌ها و وسايل گوناگون به حيله‌گرى و مكّارى مى‌پردازند، امّا هيچ گاه نخواهند توانست آنها را عملى كنند؛ زيرا از يك سو در مقابل خداوندى قرار دارند كه هم «خير الماكرين» است،[1] هم داراى «كيدى متين و قوى»[2] و هم «سريع‌ترين مكرها» از آن اوست.[3] از سويى ديگر، حيله‌هاى شيطانى، همواره ضعيف و نابودشدنى‌اند،[4] در نتيجه، حتى اگر مكر آنان داراى چنان قدرتى باشد كه بتواند كوه‌ها را از جا بركند،[5] نه تنها به هدف نرسيده و در گمراهى،[6] خسران،[7] نابودى‌[8] و

[1].( وَ مَكَرُوا وَ مَكَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْماكِرِينَ‌)( سوره آل‌عمران، آيه 54).

[2].( وَ أُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ‌)( سوره قلم، آيه 45).

[3].( وَ إِذا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِنْ بَعْدِ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُمْ إِذا لَهُمْ مَكْرٌ فِي آياتِنا قُلِ اللَّهُ أَسْرَعُ مَكْراً إِنَّ رُسُلَنا يَكْتُبُونَ ما تَمْكُرُونَ‌)( سوره يونس، آيه 21).

[4].( إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطانِ كانَ ضَعِيفاً)( سوره نساء، آيه 76)؛( مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ)( سوره فاطر، آيه 10).

[5].( وَ قَدْ مَكَرُوا مَكْرَهُمْ وَ عِنْدَ اللَّهِ مَكْرُهُمْ وَ إِنْ كانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبالُ‌)( سوره ابراهيم، آيه 46).

[6].( فَلَمَّا جاءَهُمْ بِالْحَقِّ مِنْ عِنْدِنا قالُوا اقْتُلُوا أَبْناءَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ وَ اسْتَحْيُوا نِساءَهُمْ وَ ما كَيْدُ الْكافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلالٍ‌)( سوره غافر، آيه 25)؛( أَ لَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ)( سوره فيل، آيه 2).

[7].( وَ أَرادُوا بِهِ كَيْداً فَجَعَلْناهُمُ الْأَخْسَرِينَ‌)( سوره انبيا، آيه 70).

[8].( وَ ما كَيْدُ فِرْعَوْنَ إِلَّا فِي تَبابٍ‌)( سوره غافر، آيه 37).