و سرانجام كارشان به جايى رسيد كه (گروهى را به قتل رساندند و گروهى را اسير كردند؛ فَرِيقاً تَقْتُلُونَ وَ تَأْسِرُونَ فَرِيقاً).

آخرين مورد، مربوط به جنگ با يهوديان «بنى نضير» بود. در آن ميدان نيز خداوند چنان ترسى بر قلب‌هاى دشمنان افكند كه فرصت هرگونه حركت را از آنان گرفت و خانه‌هاى خود را با دست خود ويران كردند:[1]

(وَ قَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَ أَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ ....[2]

و [خداوند] در دل‌هايشان ترس و وحشت افكند، به گونه‌اى كه خانه‌هاى خود را با دست خويش و با دست مؤمنان ويران مى‌كردند).

در متون روايى نيز ايجاد رعب، از عوامل يارى شمرده شده است. در رواياتى از پيامبر اكرم (ص)، ايشان براى خود چند ويژگى برشمرده است كه از جمله آنها يارى شدن به وسيله هراس‌افكنى خدا در دل دشمنان است:

هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مِنْ دِيارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ ما ظَنَنْتُمْ أَنْ يَخْرُجُوا وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ مانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّهِ فَأَتاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا وَ قَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَ أَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يا أُولِي الْأَبْصارِ.[3]

پنج چيز به من عطا شده كه به كسى پيش از من عطا نشده: زمين برايم مسجد و طهور مقرّر شده و غنيمت بر من حلال شده و به هراس [در دل دشمنان يارى شده‌ام و كلمات پُر معنا و شفاعت به من عطا شده است.

چنان‌كه در دعاى ندبه نيز در باره ايشان مى‌خوانيم: «ثمّ نصرته بالرعب؛[4] [خداوندا!] سپس پيامبرت را به وسيله رعب و وحشت [ى كه در دل دشمنانش افكندى‌] يارى نمودى». اين تعابير در واقع، به نتيجه تضعيفى كه از راه هراس‌افكنى در دل دشمنان پيامبر (ص) ايجاد شده است (يعنى نصرت و قوّت ايشان)، اشاره مى‌كند. لذا مى‌توان نقش تضعيف دشمن به وسيله ارعاب آنان در تقويت روحى انسان را در اين گونه تعابير مشاهده نمود.

[1]. تفسير نمونه، ج 23، ص 489- 490.

[2]. سوره حشر، آيه 2.

[3]. الأمالى، صدوق، 216؛ دعائم الإسلام، ج 1، ص 120. نيز، ر. ك: كتاب من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 240؛ الأمالى، طوسى، ص 484.

[4]. مفاتيح الجنان، ص 533( دعاى ندبه).