و به نوح وحى شد كه: «جز آنها كه [تا كنون‌] ايمان آورده‌اند، ديگر هيچ كس از قوم تو ايمان نخواهد آورد! پس، از كارهايى كه مى‌كردند، غمگين مباش!).

واژه «إبتئاس» مصدر «تبتئس»، به معناى ناراحت شدن است و مراد از «ما كانوا يفعلون» شرك‌ورزى و اصرار آنان بر انكار رسالت و ديگر كارهاى نارواست.[1] در واقع، در اين آيه مى‌خواهد قلب شريف آن جناب را از تأثّر و اندوهى كه از ديدن رفتار كفّار در طى چندين سال با وى و با مؤمنان آكنده گشته، سبك‌بار كند؛ زيرا شخص دعوت كننده، وقتى از مخالفت و تمرّد دعوت‌شدگان غمناك مى‌شود كه اميدى به ايمان آوردن و استجابت دعوتش از ناحيه آنان داشته باشد؛ امّا اگر به طور كلّى از اجابت آنان مأيوس شود، ديگر اهميتى به آنان و به كارشان نمى‌دهد و در دعوت آنان، خود را به سختى نمى‌اندازد، و اصرار نمى‌كند كه به وى رو آورند، و بر فرض هم كه بعد از آن نوميدى، باز هم دعوتشان كند، حتماً غرض ديگرى چون اتمام حجّت و اظهار معذرت دارد.[2]

پنج. وعد جايگزينى‌

حصول اطمينان به جايگزينىِ نتايجى كه در زمان انجام دادن فعاليت و تحمّل رنج و سختى آن به دست نيامده است، موجب نتيجه‌بخش ارزيابى كردن كار مى‌شود. اگر نتيجه مورد انتظار شخص اين باشد كه بلافاصله و در همان مورد تلاشش به بار بنشيند، در صورتى كه چنين نشود، فعاليت خود را بى‌فايده ارزيابى مى‌كند كه مايه افسوس او خواهد بود؛ امّا اگر به او اين اطمينان داده شود كه فعاليت كنونى تو هر چند در اين زمان يا در اين مورد به نتيجه مطلوب نرسيد، امّا در آينده يا در مورد ديگر داراى نتيجه خواهد بود، چنين اطمينانى موجب رفع نگرانى او و مانع از احساس هدر رفتن تلاشش خواهد شد. در نتيجه، سختى‌هاى آن را به اميد آن نتايج، راحت‌تر تحمّل مى‌كند.

پيامبر گرامى اسلام (ص) گاه از اين كه مى‌ديد با وجود سعى و تلاش فراوان و دعوت بى وقفه مردم به خداپرستى، تنها عدّه كمى دعوتش را مى‌پذيرند، نگران و

[1]. تفسير راهنما، ج 8، ص 75.

[2]. ترجمه تفسير الميزان، ج 10، ص 333.