چهار. قطعيت عدم ايمان!

اعتقاد و يقين به اين‌كه برخى از انتظارات انسان در طول زندگى هرگز برآورده نخواهد شد، عاملى است براى تعديل خواسته‌ها. اگر كسى باور كند كه تلاش او در مواردى خاص، بى‌فايده است و اميدى به اثرگذارى در آن موارد نداشته باشد، ديگر تلاش دوچندانى نخواهد داشت؛ بلكه همه تلاشش را مصروف مواردى مى‌كند كه انتظار تأثير دارد. چنين شخصى چون خواسته‌هايش متعادل و مطابق با واقعيت است، در رويارويى با آن موارد، از اين‌كه خواسته‌اش تأمين نشده، احساس نگرانى نمى‌كند و با وضعيت موجود به راحتى كنار مى‌آيد. اين، خود عاملى است براى كاميابى و موفّقيت.

يكى از راه‌هاى رسيدن به چنين باورى، اعلام صريح و قاطعانه به بى نتيجه بودن تلاش در آن موارد خاص است. به همين علّت، خداوند متعال در قرآن كريم، اين نكته را به طور آشكار به پيامبر (ص) اعلام مى‌نمايد كه هر چند نسبت به هدايت مردم حريص باشى و هر چند تو از ايشان مزدى نخواهى، و هر چند بر آيات آسمانى و زمينى با همه زيادى‌اش مرور كنند، امّا بيشتر مردم ايمان‌آورنده نخواهند بود. آنها هم كه ايمان بياورند، ايمان بيشترشان خالص نيست؛ بلكه آميخته با شرك است.

(وَ ما أَكْثَرُ النَّاسِ وَ لَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ‌\* وَ ما تَسْئَلُهُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ‌\* وَ كَأَيِّنْ مِنْ آيَةٍ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْها وَ هُمْ عَنْها مُعْرِضُونَ‌\* وَ ما يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَ هُمْ مُشْرِكُونَ.[1]

و بيشتر مردم، هر چند اصرار داشته باشى، ايمان نمى‌آورند! و تو [هرگز] از آنها پاداشى نمى‌طلبى. آن نيست مگر تذكّرى براى جهانيان! و چه بسيار نشانه‌اى [از خدا] در آسمان‌ها و زمين كه آنها از كنارش مى‌گذرند، و از آن روى‌گردان‌اند! و بيشتر آنها كه مدّعى ايمان به خدا هستند، مشرك‌اند!).

بنا بر اين، دليلى ندارد كه از گم‌راهى آنان اندوهناك شوى و با كوشش فراوان در راه ايمان و هدايت آنها خود را به زحمت اندازى! چرا كه خداوند، داناى نهان و

[1]. سوره يوسف، آيه 103- 106؛ نيز، ر، ك: سوره نحل، آيه 37.