فصل دوم: روش عقلى‌

اهميت عقل و جايگاه آن در انسان‌

اهميت عقل بر همگان روشن است، چرا كه وجه مميز انسان از موجودات ديگر، عقل اوست و آدمى با تعقّل به حيات انسانى خويش ادامه مى‌دهد. اين حقيقت در متون دينى نيز مورد تأكيد قرار گرفته است. خداوند متعال در قرآن كريم پليدى را از آن كسانى مى‌داند كه عقل خود را به كار نمى‌برند: (وَ يَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ)[1]؛ «قرار دهيم پليدى را براى آنان كه تعقل نمى‌كنند». در احاديث نيز انسانيت انسان به عقل او دانسته شده است. پيامبر اكرم (ص) مى‌فرمايد:

مَا قَسَمَ اللَّهُ لِلْعِبَادِ شَيْئاً أَفْضَلَ مِنَ الْعَقْل؛[2]

خداوند چيزى را براى بندگان بهتر و برتر از عقل قسمت ننموده است.

و نيز در جايى ديگر مى‌فرمايد:

إِنَّ حَسَبَ الرَّجُلِ دِينُهُ وَ مُرُوءَتَهُ خُلُقُه وَ أَصْلَهُ عَقْلُه؛[3]

همانا حسب و نسب انسان دين اوست و مردانگى او اخلاقش و حقيقت او عقل اوست.

و اميرالمؤمنين (ع) نيز مى‌فرمايد:

أَصْلُ الْإِنْسَانِ لُبُّهُ وَ عَقْلُهُ دِينُه؛[4]

اصل انسان خرد او است.

[1]. يونس: 100.

[2]. كلينى، الكافى، ج 1، ص 12.

[3]. علامه مجلسى، بحار الأنوار، ج 1، ص 89.

[4]. همان ص 82.