علاوه بر اين‌كه كلام برخى از بزرگان در نفى حجيت از خبر واحد، يا به موضوع اصول دين بر مى‌گردد يا به خبر واحد غير موثوق به مرتبط است و شاهد اين مطلب عمل اين بزرگان مى‌باشد.

آيات و احاديث بسيارى در تأييد سيره مذكور ذكر شده كه به جهت اختصار از ذكرش خوددارى مى‌شود و علاقمندان مى‌توانند به كتاب‌ها و مقالات مرتبط رجوع كنند.[1]

اعتبار ظهور در عقايد

چنانكه در مقدمه بحث اعتبار ظن در عقايد ذكر شد، اعتبار ظن از دو جهت صدور و دلالت مورد بحث است. مباحثى كه درباره خبر واحد مطرح شد، عهده‌دار بحث از جهت نخست است و بحث اعتبار ظهور متكفّل جهت دوم يعنى دلالت.

پس از احراز ظهور لفظى از قرآن و حديث در معنايى خاص كه مباحث لغوى و ادبى و مباحث الفاظ علم اصول در صدد كمك به كشف چنين ظهورى است، اين بحث مطرح مى‌شود كه آيا ظهور احراز شده حجّت و معتبر است يا خير؟ و مولى و عبد مى‌توانند به آن احتجاج كنند، يا چنين اثرى بر ظهور، مترتّب نيست؟

در اعتبار يا عدم اعتبار ظهور هيچ تفاوتى ميان عقايد و اعمال وجود ندارد و اصوليون هم نوعاً وقتى بحث حجيت ظهور را مورد بحث قرار مى‌دهند، تفاوتى ميان عقايد و غير عقايد قائل نيستند. هر چند برخى از دلايل عدم حجّيت خبر واحد كه در واقع در صدد اثبات عدم حجّيت ظن هستند، شامل ظهور نيز مى‌شوند.

به هر حال دليل حجّيت ظهور، سيره و بناى عقلاست. توضيح اين كه اگر به روش عقلا در بيان مقاصدشان دقت كنيم شكى نمى‌ماند كه آنان مقاصد خود را با الفاظى كه دلالتشان بر مقصود به صورت ظهور است، بيان و ابراز مى‌كنند و مخاطبان نيز ظاهر كلام متكلّم را دالّ بر مقصود او دانسته و بر اساس اين ظهور عمل مى‌كنند. از سوى ديگر خداوند نه تنها اين روش را ردّ نكرده بلكه خود نيز از همين روش براى بيان مقصود خود استفاده كرده است. بنابراين ظهور قرآن و احاديث حجّت مى‌باشد.

[1]. ر. ك: شيخ انصارى، فرائد الأصول، صص 88 71 و محمد سند، مقاله نقش روايات در امور اعتقادى، فصلنامه پژوهش‌هاى اصولى، ش 6، ص 44.