در نهايت مى‌توان گفت كه از منظر عقل و وحى، شرط دستيابى به بسيارى از معارف اعتقادى، رجوع به وحى و سنّت است. بر اساس اين رويكرد به دين، سخن در كيفيت هدايت‌گرى وحى و نيز چگونگى استنباط معارف از متون دينى است.

فقيهان شيعه پس از محروم شدن از حضور معصومان (عليهم السلام)، بيش از پيش به ضرورت دستيابى به شيوه‌اى معتبر و منقح در استنباط فروع عملى از متون مقدس پى برده و در همين راستا، علم اصول فقه را بنيان نهادند. اما متكلّمان كه خود را در مقابل مخالفان مى‌ديدند و همّت اصلى را بر دفاع عقلانى از اصول دين و مذهب متمركز ساخته بودند و از سوى ديگر بسيارى از مباحث اصول فقه عملى را مشترك با اصول فقه اعتقادى مى‌ديدند، از بررسى اصول فقه اعتقادى و نيز معارف تفصيلى و فروع اعتقادى، بازماندند.

از اين رو، بسيارى از مباحث اعتقادى، توصيفى و تكوينى موجود در متون دينى و نيز بسيارى از مباحث روش‌شناختى لازم براى استنباط اين مسائل، توسط متكلمان بررسى نشده و در كتاب‌هاى كلامى نيامده است.

اين مسأله نيز قابل توجه است كه بسيارى از مباحث علم اصول فقه، در علم كلام نيز به كار مى‌آيد. از اين دسته مى‌توان برخى مباحث ادبى را كه در ابتداى اين علم مطرح مى‌شود، همچون بحث وضع، استعمال، دلالت، حقيقت و مجاز و نيز بحث مفاهيم، عام و خاص، مطلق و مقيد، مجمل و مبين، كه از مباحث الفاظ به شمار مى‌آيند، را نام برد. بسيارى از مباحث حجيت نيز در زمره همين دسته است.

اما در مقابل، بسيارى از مباحث اين علم همچون بحث اوامر و نواهى، تقسيمات واجب و اصول عمليه در كلام مطرح نيست و بسيارى ديگر از مباحث لازم براى علم كلام در اصول فقه طرح نشده است. بدين لحاظ، به نظر مى‌رسد از مقدمات ضرورى ايجادِ حوزه كلامى روش‌مند، طرح مباحث روش‌شناختى براى اين علم است و هدف اين نوشتار جلب توجه محققان محترم علم كلام به اين مسأله و دعوت به پى‌گيرى آن است.