9. پاسخ به شبهه با نقد و رد مبناى شبهه‌

در مواجهه با هر شبهه‌اى ابتدا بايد مبانى و پيش فرض‌هاى آن را شناسايى كرد. اگر شبهه بر ريشه و مبناى سستى بنا شده باشد، اولين قدم حمله به پايه‌ها و مبانى شبهه است. با ريختن پايه‌هاى يك شبهه، كل بناى شبهه فرو خواهد ريخت. براى رد مبناى شبهه مى‌توان از روش‌هاى مختلف دفع شبهه استفاده كرد. به عنوان نمونه قرآن شبهه برخى انسان‌ها درباره وقوع قيامت را مطرح مى‌سازد: (وَ يَقُولُ الْإِنْسانُ أَ إِذا ما مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَيًّا)[1]؛ و انسان مى‌گويد: آيا وقتى بميرم، واقعاًزنده [از قبر] بيرون آورده مى‌شوم. كسانى كه در قيامت ترديد دارند، نمى‌توانند بپذيرند كه مردگان بى جان در عالمى ديگر دوباره زنده شوند و در صحنه قيامت حاضر شوند. بنابراى، شبهه در قيامت، مبتنى بر عدم امكان زنده شدن مرده است.

قرآن براى پاسخ به اين شبهه، مبناى شبهه را رد مى‌كند: (أَ وَ لا يَذْكُرُ الْإِنْسانُ أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ يَكُ شَيْئاً)[2]؛ آيا انسان به ياد نمى‌آورد كه ما او را قبلًا آفريده‌ايم و حال آن كه چيزى نبوده است. استدلال قرآن براى رد مبنا، به اين صورت است:

1. اين چيزى كه در قيامت زنده مى‌شود، قبل از مرگ يك چيزى بوده است و در قيامت فقط زنده مى‌شود.

2. زنده كردن چيزى كه اصلًا وجود نداشته، بسيار دشوارتر از زنده كردن چيزى است كه بوده و فقط احيا مى‌خواهد.

3. خلقت انسان در اصل پديد آمدن از عدم است كه اتفاق افتاده.

4. اگر خلقت از عدم اتفاق افتاده، به طريق اولى احياى شى‌ء بى‌جان راحت‌تر و ممكن خواهد بود.

نتيجه: پس زنده شدن دوباره مرده در قيامت هم ممكن خواهد بود.

[1]. مريم: 66.

[2]. همان: 67.