پروردگارت را دختران و آنان را پسران است؟ يا فرشتگان را مادينه آفريديم و آنان شاهد بودند؟

اهل بيت (عليهم السلام) نيز از اين روش در پاسخ به شبهات استفاده مى‌كردند، از جمله امام على (ع) در پاسخ به اسقف مسيحى كه از ايشان پرسيد: شما مى‌گوييد گستره بهشت به اندازه آسمان‌ها و زمين است، پس جهنم كجاست؟ حضرت با بكارگيرى ساختار پرسشى شبهه، به او پاسخ دادند و فرمودند:

«اذا جاء الليل اين يكون النهار؟»[1]

نمونه ديگر مواجهه حضرت زهرا (عليها السلام) با ابوبكر است كه در پاسخ به شبهه او مبنى بر ارث نبردن آن حضرت از پيامبر؟ ص؟، از ساختار پرسشى استفاده كرده و فرمودند:

«أفى كتاب الله ترث أباك ولا أرث أبى؟»[2]

نمونه ديگر مناظره طولانى هشام بن حكم با عمر بن عبيد است كه محور اساسى آن استفاده از همين روش است.[3]

4. پاسخ به شبهه با روش پاسخ نقضى‌

يكى از روش‌هاى پاسخ به شبهات اعتقادى، استفاده از پاسخ نقضى است. پاسخ نقضى آن است كه مبتنى بر استدلال شبهه كننده، مورد نقضى ارائه شود كه بتواند ساختمان استدلال وى را فرو بريزد. مورد نقض بايد از امور يقينى يا از معتقدات شبهه كننده باشد تا بتواند او را بر سر دو راهى قرار دهد. چون شبهه‌گر نمى‌تواند در برابر امور يقينى شبهه كند، يا از معتقدات قبلى خود دست بكشد، به ناچار از استدلال خود صرف نظر مى‌كند. نكته مهم اين كه در مسير پاسخ به شبهه، ارائه پاسخ هاى نقضى بايد مقدم بر پاسخ‌هاى حلى باشد، دليلش اين است كه با پاسخ نقضى استدلال شبهه‌گر در هم مى‌شكند و به دنبال آن، زمينه مناسب براى ارائه جواب‌هاى حلى آماده مى‌شود. اهل بيت (عليهم السلام) در موارد متعددى از اين روش در مواجهه با مخالفان و شبهه كنندگان استفاده كرده‌اند، به عنوان نمونه مى‌توان از مناظره پيامبر (ص) با مسيحيانِ‌

[1]. مجلسى، پيشين، ج 10، ص 58.

[2]. طبرسى، پيشين، ج 1، ص 138.

[3]. كلينى، پيشين، ج 1، ص 169، ح 3.