مقدّمه دوم: هدف غايى خلقت بايد كامل‌ترين موجود باشد، كه مصداق آن معصومان، و در زمان حاضر، امام مهدى عليه السلام است. البته وجود موجودات ناقص نيز داراى حكمت و مصلحتى است كه علت غايى خلقت آنهاست؛ امّا نهايى‌ترين علّت غايى، «كامل‌ترين موجود» است.

نتيجه اين دو مقدمه اين است كه وجود امام عصر عليه السلام ضرورى است.

در نقد اين دليل مى‌توان گفت كه وجود غايت و هدف در هر فعل حكيمانه لازم است و خلقت همه موجودات داراى حكمتى است؛ امّا اين بدان معنا نيست كه هر فعل داراى مصلحت در هر زمان و دوره‌اى بايد موجود باشد. وجود كامل‌ترين فرد در دوره‌هاى متفاوت نيز اين هدف را برآورده مى‌كند. اين مطلب از طريق قاعده لطف يا برهان امكان اشرف اثبات‌پذير است كه قبلًا طرح و بررسى شد.

7. برهان نظام اصلح (عنايت)

فيلسوفان مشاء فاعليت خدا را بالعناية مى‌دانند و معتقدند علم به نظام اصلح (عنايت)، منشأ صدور نظام اصلح است.[1] از سوى ديگر در نظام اصلح وجود انسان كامل، كه در قلّه اين نظام قرار دارد، ضرورى است.

از لحاظ مبنايى، اين برهان بر مبناى فاعليت بالعنايه فلاسفه مشاء بنا شده است.

متكلمان به فاعليت بالقصد معتقدند و اراده را منشأ آفرينش مى‌دانند نه علم را؛ هر چند علم قبل از اراده وجود دارد.

با فرض پذيرفتن مبناى مذكور باز مى‌توان پرسيد: به چه دليل در نظام اصلح بايد غايب وجود داشته باشد، نه امام حاضر.

[1]. ر. ك: الاشارات و التنبيهات، ابن سينا: ج 3 ص 318. لازم به ذكر است كه فيلسوفان اشراق، كه به فاعليت‌بالرضا قائل‌اند و فيلسوفان حكمت متعاليه، كه معتقد به فاعليت بالتجلى‌اند، نيز جهان را نظام اصلح مى‌دانند. در باره اقسام فاعليت، ر. ك: نهاية الحكمة: ص 172.