نعمتى تشكّر مى‌كند، در واقع، آن را ابراز و آشكار مى‌نمايد.

2. شكر، سه گونه است: شكر قلبى، يعنى توجّه داشتن به نعمت، و ياد آن بودن؛ شكر زبانى، يعنى سپاس‌گزارى از مُنعم؛ و شكر عملى، يعنى پاداش دادن به مُنعم به اندازه استحقاقش.

3. شكر، يكى از سپاهيان عقل است. در حديثى، امام صادق عليه السلام در تبيين سپاهيان عقل و جهل مى‌فرمايد:

وَ الشُّكرُ وَ ضِدُّهُ الكُفرانُ.[1]

شكر، و ضدّ آن، ناسپاسى است.

چارپايان، چون عقل ندارند، سپاس‌گزارى و شكر را نمى‌فهمند. به درازگوش، هر چه خدمت كنى و نعمت دهى، تشكّر نخواهد كرد؛ امّا عقل، انسان را به سپاس‌گزارى از ولى‌نعمت خود دعوت مى‌كند. بى ترديد، هر نعمتى كه به انسان برسد، از جانب خداست:

وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ.[2]

و هر نعمتى كه داريد، از خداست.

بر اين اساس، از منظر عقل، هيچ كس شايسته‌تر از خداوند متعال براى حمد و شكر نيست. از اين رو، همان طور كه در اوّلين نيايش صحيفه سجّاديه آمده، ستايش و سپاس خداوند متعال، مرز ميان انسان و حيوان است و اگر اين فاصله برداشته شود، انسان‌ها از مرز انسانيت، خارج مى‌شوند و به حريم چارپايان، وارد مى‌گردند. بنا بر اين، هر چه انسان از عقل بيشترى برخوردار باشد و از حيواناتْ بيشتر فاصله بگيرد، شكر قلبى، زبانى و عملىِ او نسبت به خداوند متعال، افزون‌تر مى‌گردد.

4. يكى از صفات كمال الهى كه بارها در قرآن بر آن تأكيد شده، صفت «شكر»

[1]. الكافى: ج 1 ص 21 ح 14.

[2]. نحل: آيه 53.