چهارم‌

قابل اعتماد بودن ابن جُريج و اعتبار منابع او را بيش از اين هم مى‌توان بررسى كرد. براى اثبات اين امر، من گسترده‌ترين منبع وى، يعنى نقل‌هاى او از عطاء بن أبى رَباح را انتخاب كرده‌ام. در ابتدا، قابل توجه است كه اين مطالب از دو سبك (ژانر) مختلف متنى تشكيل شده‌اند كه با فراوانى تقريباً يكسان ظاهر مى‌شوند. نيمى از اين متون را مى‌توان به عنوان «پاسخ» مسائل (responsa) و نيم ديگر را به عنوان «املاء» (dicta) طبقه‌بندى كرد. مرادم از پاسخ، جواب‌هايى است كه عطاء به سؤال‌هاى خودِ ابن جُريج يا هر كس ديگرى، با نام يا بينام، مى‌دهد. «املاء» هم به آن دسته از اظهارات عطاء مى‌گويم كه مسبوق به سؤال نيستند. هر دو سبك متضمن «رأى» هاى خودِ عطاء يا رواياتى از ديگران (احاديث، آثار) اند.

بيشتر «پاسخ‌ها»، متشكل از جواب‌هاى عطاء به سؤال‌هاى خود ابن جُريج است. سؤال‌هاى افراد مجهول (ناشناس؟؟) به ده درصد هم نمى‌رسد و سؤال‌هاى طرح شده از جانب افراد ديگر كه نامشان آمده، بسيار نادرند. در «پاسخ» ها، رأى‌هاى خودِ عطاء غلبه دارد، در حالى كه فراوانى روايات در اين سبك، تنها ده درصد است. در «املاء» ها، تفاوت اين قدر فاحش نيست؛ در اينجا نسبت رأى به احاديث 70 به 30 است. از مقايسه نسبت بين اين دو نوع سبك عمده در مطالب عطاء، 50: 50، با مطالب ديگر مشايخ مهمِ ابن جُريج، نتايج جالب توجهى آشكار مى‌شود. در رواياتِ عمرو بن دينار، نسبت «پاسخ» ها تنها 9 درصد است (و تنها به جواب سؤال‌هاى ابن جُريج اختصاص دارد)؛ در بين روايات ابن شِهاب، تقريباً 14 درصد است (در اين مورد، تنها 5/ 1 درصد ناظر به سؤال‌هاى ابن جُريج است)؛ از ابن طاووس 5/ 5 درصد آمده؛ از عبد الكريم، 8 درصد (تماما به سؤال‌هاى ابن جُريج اختصاص دارد)؛ و از ابو زبير، حتى يك «پاسخ» هم وجود ندارد.