سياق روايت حاكى از اهتمام [مسلمانان‌] به تأسيس جامعه اسلامى نوپا در مدينه است كه بخش بزرگى از آن را جمعيت مهاجرين- كه از مكّه و مناطق ديگر به مدينه هجرت كرده بودند- تشكيل مى‌داد. بر اين نكته نيز تأكيد شده كه مهاجران به مدينه بايد در آن‌جا ماندگار شوند.[1]

از آن‌جا كه در هر دو نسخه 2 و 3 به مكّه اشاره شده است و چون راويان نخست در سند اين دو متن يكسانند، معتقديم كه اين دو متن در اصل يكى‌اند. در هر يك از آن‌ها يك عنصر، چه از سر فراموشى و چه به سبب بدفهمى، از قلم افتاده است؛ امّا حذف در نسخه 2 حساس‌تر از نسخه 3 است، زيرا در آن نكته اصلى خاطر پوشيده شده است.

ماجراى نقل شده درباره هجرت بسط نيافته است، چه اين موضوع پس از وفات پيامبر و آغاز گسترش اسلام كاربرد يافته است.

4. محمّد بن عمر، محمّد بن صالح، عاصم بن عمر بن قتادة.

و سعد بن خولة در جنگ بدر حضور داشت، در حالى‌كه بيست و پنج ساله بود. او همچنين در احد، خندق و حديبيه نيز حاضر بود. وى با سُبَيعة دختر الحارث الأسلمية ازدواج كرد كه اندكى پس از وفاتش فرزندى به دنيا آورد. رسول خدا به او گفت. «با هر كه خواهى ازدواج كن.»

سعد بن خولة عازم مكّه شده و در آن‌جا درگذشته بود. در سال فتح مكّه، سعد بن أبى وقّاص بيمار شد و رسول خدا در بازگشت از جِعرانة و زيارت اماكن مقدسه، به عيادت او رفت. او فرمود. «خدايا، هجرت اصحاب مرا كامل كن و آنان را به جايى كه از آن آمده‌اند، بازمگردان.»

اما سعد بن خولة بداقبال بود. رسول خدا از مرگ او غمناك شد. وى دوست نداشت كسى كه از مكّه مهاجرت كرده، به آن‌جا بازگردد يا بيش از آن‌چه براى انجام مناسك ضرورى است، در آن‌جا بماند.[2]

[1]. سوره نساء: آيه 100.

[2]. ابن‌سعد، ج 3، ص 408- 409. قس بخارى. حج، ش 441؛ ابن‌حنبل، ج 5، ص 52، آن‌جا كه توضيح مى‌دهد حاجى پس از اتمام مناسك نبايد بيش از سه روز در مكّه بماند.