در اين‌جا ماجراى عيادت پيامبر از سعد، بى‌ربط و حتى بدون اسناد، در پيوند با جزئيّات شرح حال سعد بن خولة طرح شده است. سياق روايت، يعنى تأكيد بر حفظ انسجام مهاجرين در مدينه، همچنان با نسخه‌هاى 2 و 3 يكسان است. به منظور تأكيد بر اهمّيّت كامل شده هجرت، سعد بن خولة براى بهتر جلوه كردن سعد بن أبى وقّاص وارد متن شده است.

سياقى كه در آن توضيح مربوط به سعد بن خولة به روايت عيادت بيمار افزوده شده، نشان مى‌دهد كه اين عبارت قطعه‌اى متأخّر است. معلوم نيست كه آيا پيامبر گفته است سعد [بن خولة] بداقبال بود يا اين سخن اظهارنظر راوى است.[1] به هر حال، اين تعليقه على‌رغم ناچسب بودنش، [بعدها] به فقره‌اى لازم و مكمل در اين روايت تبديل شده است، چنان‌كه در نسخه‌هاى بعدى خواهيم ديد.

در نقل‌ها آمده كه سُبَيعة، همسر سعد [بن خولة] بر اهمّيّت مسأله هجرت بيش از پيش تأكيد كرده است، وقتى از پيامبر اين روايت را نقل كرده كه فرمود. «هركه برايش مقدور باشد كه در مدينه بميرد (يعنى در زمره مهاجرين شمرده شود) بهتر است همان‌جا بميرد. هر كه آن‌جا وفات كند، شفاعت و شهادت من در روز قيامت شامل حال او خواهد شد.»[2]

اين‌كه سعد [بن أبى وقّاص‌] به هنگام فتح مكّه بيمار بود، چه بسا براى نشان دادن همزمانى اين تاريخ با زمان درگذشت سعد بن خولة افزوده شده باشد كه در برخى منابع‌[3] درباره وى آمده است. قول قوى‌تر آن است كه او بعدها، در ايام حجةالوداع محمّد [ص‌] درگذشته است و بعداً خواهيم ديد كه چگونه اين نكته بر تطوّر روايت مورد بر رسيمان تأثير گذاشته است.

نسخه 4 «با توجه به هم‌نشينى نامتناسبِ عناصر دو شرح حال، و كاربرد قالب سوم شخص در روايت» احتمالًا نسخه پركاربردى نبوده است. از سوى ديگر، نقل‌هاى مستقيم از پيامبر و عبارت «آنان را به جايى كه از آن آمده‌اند، بازمگردان»

[1]. النووى، در شرح مسلم، ج 11، ص 79.

[2]. ابن‌عبدالبرّ، ج 4، ص 1859.

[3]. طبرى، به نقل از ابن‌عبدالبرّ، ج 2، ص 586؛ وابن‌العماد، ج 1، ص 11.