اماميّه تا چه اندازه اندك است.[1] امّا اوضاع و احوال از دهه 1970 به اين سو تغيير كرد. در اين زمان اتان كلبِرگ كوشيد به ايضاح بيشتر اين موضوع كمك كند. مهم‌ترين مقاله وى در باب منابع حديث شيعه اماميّه در اين كتاب (فصل 6) مجدداً چاپ شده است.[2]

ديگر محقّقان همه دنباله‌روى وى‌اند.[3] حديث خوارج نيز در سال‌هاى اخير مورد توجه قرار گرفته است.[4] نتيجه‌اى كه از بررسى اين نوشته‌ها دستگير مى‌شود اين است كه آغاز تدوين احاديث غير سنّى را نيز مى‌توان به قرن دوم هجرى بازگرداند، گو اينكه فرايند يكسان‌سازى (

Standar dization

) آن، طولانى‌تر از روايات اهل سنّت بوده است. بديهى است محقّقان حوزه حديث غير سنّى، عينا با همان پرسش‌هايى مواجه‌اند كه در احاديث اهل سنّت مطرح است؛ از قبيل اينكه. خاستگاه مجموعه‌هاى خاص روايات چه بوده است؟ آيا شناسايى يا بازسازى منابعى كه قديمى‌ترين مجموعه‌هاى حديثى بر اساس آنها تدوين شده‌اند ممكن است؟ از چه روش‌هايى در نقل حديث استفاده مى‌شد؟ جايگاه و كاركرد اسناد چه بوده است؟

[1]

. Gerad Lecomte," Aspects de la litterature du IadD

*

chez les Imamites", in Le shDDsme imAmate. Colloque de Strasbourg) 6- 9 mai 8691() Paris, 0791(, 19- 301.

[2]

. Etan kohlberg," Al- usUl al- arbaumia", Jerusalem Studies in Arabic and Islam 01) 7891(, 821- 66. See also idem," An Unusual ShDD isnad", Israel Oriental Studies 5) 5791(, 241- 94; idem," ShDD HadDth", in Alfred F. L. Beeston et al., eds., The Cambridge History of Arabic Literature, I: Arabic Literature to the End of the Umayyad Period) Cambridge, 3891(, 892- 703.

[3]

. E. g. Asma Afsaruddin," An Insight into the IadDth Methodology of JamAl al- DDn b. TAwUs", Der Islam 27) 5991(, 52- 64; Mohammed Ali Amir- Moezzi," Remarques sur les criteres dauthenticite du hadDth et lautorite du juriste dans le shiisme imamate", Studia Islamica 58) 7991(, 5- 93; Ron P. Buckley," On the Origins of ShDD IadDth", The Muslim World 88) 8991(, 561- 48.

[4]

. Amr K. EnnAmi, Studies in IbAdDm) al- IbAdDya() Beirut, 2791(, 18- 201; J. C Wikinson," IbAdD IadDth: an Essay on Normalization", Der Islam 26) 5891(, 132- 95.

براى بحث راجع قضاوت‌هاى مختلف در باب منابع حديث اباضيه نگاه كنيد به:

Ersilia Francesca, Teoria e pratica del commercio nellIslAm medievale. I contratti di vendita e di commenda nel diritto ibAdDta) Rome( 93

- 32؛ 2002

Yidem," La fabbricazione degli isnAd nella scuola ibAdDta: il Musnad ar- RabD b. HabDb", in U. Vermeulen and J. M. F. van Reeth, eds., Law, Christianity and Modernism in Islamic Society: Proceedings of the Eighteenth Congress of the Union Europeene des Arabistants et Islamistants) Leuven, 8991(, 93- 95.