يكون اختلاف عند موت خليفه فيخرج رجل من أهل المدينه هارباً إلى مكّه فيأتيه ناس من أهل مكه فيخرجونه و هو كاره فيبايعونه بين الركن و المقام و يبعث إليه بعث من الشام فيخسف بهم بالبيداء[1] بين مكه و المدينه فإذا رأى الناس ذلك أتاه‌

[1]. مادلونگ تعبير« بالبيداء» را به معناى« در صحرا» مى‌گيرد. وى در تحرير دوم دائرة المعارف اسلام هم چنين كرده است(EI 2 ,"Mahd گ",2321 a ). از لحاظ ريشه‌شناختى چنين معنايى محتمل است( نك:

Lane, The Arabic English Lexicon, London, 393681, col. 182 c(.

نيز مى‌توان در متون ديگر، تعابيرى در تأييد آن معنا سراغ داد؛ همچون« بالبيداء من العرب» كه در روايات ديگرى كه در باره« خسف» رسيده، آمده است( در اين باره ترجمه مادلونگ را از روايات مختلف صحيح مسلم در مأخذ زير مشاهده كنيد:

llA dbAY", gnuledaM. W ع dhaM eht dna ryabuZ. b h گ.) f 294,"

البته در يكى از اين روايات، راوى محل را با تعبير« بيداء المدينه» معرفى مى‌كند( مسلم، صحيح، استانبول، 1329- 1333 ق، ج 8 ص 167 سطر 4). تلخيص مادلونگ از اين روايت( همانجا، شم 8)، بوضوح تمايل دارد اين تعبير را منطبق بر مكان مشهور بيداء نزديك مدينه بداند( درباره اين مكان، براى نمونه، نك: عبدالرزاق، مصنف، ج 1 ص 228 سطر 3، شم 880؛ واقدى، مغازى، به كوشش م. جونز، لندن، 1966 م، ص 574 سطر 11، ص 733 سطر 18، ص 734 سطر 1، ص 801 سطر 11؛ ابن‌شبه، تاريخ المدينه، ص 308- 310؛ ابن‌جبير، الرحلة، به كوشش دابليو. ريتر و م. ج. دخويه، ليدن/ لندن، 1907 م، ص 189 سطر 2؛ ياقوت، معجم البلدان، به كوشش ف. ووستنفلد، لايپزيك، 1866- 1873 م، ج 1 ص 782 سطر 6( اين كه در اين متن آمده كه« مكان به مكّه از مدينه نزديك‌تر است»، صرفا بايد سهوالقلم تلقى شود؛ قس: توضيح ياقوت در باره ذوالحليفة)؛ فيروزآبادى، المغانم المطابة فى معالم طابة، به كوشش ح. جاسر، رياض، 1969 م، ص 67 سطر 6؛ فاسى، شفاء الغرام، به نقل از:

F. WUstenfeld, Die Chroniken der Stadt Mekka, Leipzig 1607581, 2: 182. 1 t t t

ضمن گزارشى از انتقال فيل ارسالى توسط ايلخان ابوسعيد به حج، در سال 730 ق/ 1330 م؛ سمهودى، وفاء الوفا، قاهره، 1326 ق، ج 2 ص 163 سطر 23، ص 164 سطر 16، ص 267 سطر 24 كه در اينجا ضمن بحثى مستقل درباره بيداء، روايات خسف در آنجا را نيز مى‌آورد. اين جايابى كاملا با فضاى روايت مورد بحث ما منطبق است.