كنيم، مجبوريم پيدايى روايت را حداكثر متعلق به 120 ق/ 738 م بدانيم و آن را از جمله مجعولات دوره جوانى اين دو حلقه مشترك [: ابن‌لهيعة يا أرطاة بن منذر] بينگاريم.

4. ابن‌زبير و مهدى‌

ويلفرد مادلونگ در مقاله‌اى كه بيش از يك دهه قبل انتشار داد،[1] به بررسى روايتى پرداخت كه در يكى از صحاح سته، يعنى سنن أبى‌داوود سجستانى (د 275 ق/ 889 م)[2] به قرار زير آمده است:

[1].W .Madelung ,"YAbd All عh b .Zubayr and the Mahd گ

", Journal of Near Eastern Studies, 04) 1891(.

[2]. ابوداوود سجستانى( د 275 ق/ 889 م)، السنن، به كوشش الف. ع. دعاس و الف. سيد حمص، 1969- 1974 م، ج 4 ص 475 بب، شم 4، 286؛ نيز با اندكى تفاوت جزئى در متن و سند در شم 4، 287 بب. همانطور كه مادلونگ نيز اشاره كرده(W .Madelung ,"YAbd All عh b .Zubayr and the Mahd گ",192 n .1 )،

در مسند ابن‌حنبل( بولاق، 1313 ق، ج 6 ص 316 سطر 18) نيز همين روايت را مى‌توان ديد. گذشته از اين، همين روايت را ديگر مآخذ نيز مى‌توان يافت. نك: عبدالرزاق بن همام، المصنف، به كوشش حبيب الرحمان اعظمى، بيروت، 1970- 1972 م، ج 11 ص 371 شم 20، 769؛ نعيم بن حماد، فتن، برگه‌هاى 90 الف سطر 8، 94 الف سطر 14، 95 الف سطر 15، 98 ب سطر 12، 103 الف 19( تنها بخش‌هايى

از آن)، ابن‌ابى‌شيبة، المصنف، به كوشش ك. ى. حوت، بيروت، 1989 م، ج 7 ص 460 شم 37، 223؛ ابن‌شبه، تاريخ المدينه، به كوشش ف. م. شلتوت، بيروت، 1990 م، ص 309 سطر 3؛ ابويعلى موصلى، المسند، به كوشش ح. س. اسعد، دمشق/ بيروت، 1984- 1988، ج 12 ص 369 بب، شم 6، 940؛ طبرانى، المعجم الكبير، به كوشش ح. ا. سلفى، بغداد، 1978 م، ج 23 ص 390 بب، شم 931؛ حاكم نيشابورى، المستدرك، ج 4 ص 431، سطر 12. بسيارى از اين تحريرها را مى‌توان در تاريخ دمشق ابن‌عساكر( دمشق، 1951 م، ج 1 ص 280- 282) و ديگر منابع نيز باز ديد. من ترجمه مادلونگ از اين روايت(W .Madelung ,"YAbd All عh b .Zubayr and the Mahd گ",192 ) را مبنا قرار داده، و تنها براى مسأله‌اى كه در سطور بعدى( شم 63) توضيح خواهم داد از آن عدول كرده‌ام. نيز لازم است گفته شود كه تنها در تحرير طبرانى قهرمان داستان روايت، هاشمى است.