أبدال الشام و عصائب أهل العراق فيبايعونه بين الركن و المقام ثم ينشأ رجل من قريش أخواله كلب فيبعث إليهم بعثاً فيظهرون عليهم و ذلك بعث كلب و الخيبة لمن لم يشهد غنيمة كلب فيقسم المال و يعمل فى الناس بسنة نبيهم صلى الله عليه و سلم و يلقى الإسلام بجرانه فى الأرض فيلبث سبع سنين ثم يتوفى و يصلى عليه المسلمون. قال أبوداوود قال بعضهم عن هشام تسع سنين و قال بعضهم سبع سنين.

چنانكه پيداست در روايت نه هيچ اشاره‌اى به «مَهدى» شده و نه هيچ تصريحى به نام ابن‌زبير صورت گرفته است كه در جريان فتنه دوم عليه خليفه وقت شوريد و دوران حكومتش در سال 73 ق/ 692 م به‌سر آمد؛ امّا جالب اينجاست كه اين روايت تمام احوالات و نشانه‌هاى «مهدى» را بر زندگى ابن‌زبير تطبيق داده است. به نظر مادلونگ، اين روايت را على‌الاصول بايد يكى از زبيريان در اوضاع و احوال سياسى فتنه دوم جعل كرده باشد[1]. چنانچه استدلال مادلونگ را در اينجا بپذيريم، درواقع به روايتى دست يافته‌ايم كه از نظر زمانى بسيار زودهنگام ساخته شده است‌[2]. به نظر من، صرف نظر از چند اشكال جزيى كه در ضميمه همين مقاله بدان اشاره خواهم كرد، پذيرش اين امر دشوار نيست.

[1]. بد نيست خلاصه‌اى از موضع‌گيرى نهايى مادلونگ را در يكى از مقالات متأخّرتر وى ببينيم:« اين روايت ... در دوران قيام عبدالله بن زبير با انگيزه پيش‌برد قيام شكل گرفته است»(Madelong ,"The sufy عn گ",01 ). حتى مادلونگ بر آن است كه روايت را خود عبدالله بن حارث( د بعد 83 ق/ 702 م)- والى وقت بصره در 64 ق/ 684 م- جعل كرده است. باز در ضميمه بدين بحث عطف نظر خواهم كرد.

[2]. اين البته تنها روايت زودهنگام نيست. لارنس ا. كنراد، رواياتى را كه مورخان به‌روشنى متعلق به دوره دومين جنگ داخلى‌[؟] مى‌دانند، در اين مقاله( كه به زودى درDer Islam چاپ خواهد شد) به بحث گذاشته است:

daH, ruoH eht fo stnetroP" گ.". H. A yrutnec tsrif eht ni yrotsih dna ht