در اين بخش، تنوّع فرصت‌ها و آزمون‌ها به حدّى است كه هرگاه كسى با توجّه به آداب و فرائض حج، از آنها عبور كند، بى‌گمان، دستاوردى گران‌بها خواهد داشت: فرصت احرام و تلبيه، فرصت طواف و نماز، فرصت سعى و هروله، فرصت وقوف در عرفات و مشعر و منا، فرصت رمى و قربانى، و فرصت ذكر اللّه كه فضاى سرشار از روح و حيات را در همه اين مراحل، گسترده است.

مجموعه اين فرصت‌ها مى‌تواند دوره كوتاهى از رياضت شرعى و خودسازى براى هر فرد باشد و مبدأ يك تحوّل عميق در اخلاق و سلوك فردى زائر خانه خدا گردد.

اين بخش از فلسفه حج، همواره مورد توجّه عموم مسلمانان بويژه اهل مراقبت بوده و هست؛ ليكن مسئله مهم كه غالبا مورد توجّه نيست، اين است كه اهداف فردى، بخشى از فلسفه حج‌اند و بهره‌بردارى از ذخاير عظيم اين فريضه الهى، فراتر از جنبه فردى است، و آثار و بركاتى كه اين همايش عظيم مى‌تواند براى عموم مسلمانان، بلكه براى همه مردم جهان داشته باشد، بسى مهم‌تر و باارزش‌تر از بركات فردى آن است.

نكته قابل تأمّل، اين است كه قرآن كريم در تبيين فلسفه حج، عمدتا بر اهداف اجتماعى حج و آثار و بركاتى كه براى همه مردم دارد، تأكيد نموده است.

از نظر قرآن كريم، حكمت بناى كعبه و فلسفه حج، قيام براى تأمين منافع مردم است. جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاسِ، يعنى: حج، يك حركت جمعى براى حل معضلات و تأمين نيازها و رشد و توسعه جامعه بشر است.