بعداً قضاى آن را به جا آورد.

[1191] سؤال 83: كسى كارش اين طور است كه معمولًا غبار غليظ وارد حلقش مى‌شود و راه درآمد و كسب ديگرى هم ندارد. آيا باز هم روزه بر او واجب است يا حكم ديگرى دارد؟

پاسخ: اگر با ترك اين كار در ايّام رمضان دچار حرج مى‌شود، كارش را انجام بدهد و بعد در روزهايى كه اين عذر برايش وجود ندارد، آنها را قضا كند.

[1192] سؤال 84: آيا دانش‌آموزان و دانشجويانى كه ماه رمضان، در فصل امتحانات آنها واقع شده و با گرفتن روزه نمى‌توانند خوب امتحان بدهند، حق دارند در روزهاى امتحان، روزه خود را بخورند وبعداً قضاى آن را بگيرند؟

پاسخ: عذر مذكور، مجوّز خوردن روزه نيست؛ بلكه بايد روزه را بگيرند و تا در حرج واقع نشوند، نمى‌توانند روزه را افطار نمايند؛ بلى مى‌توانند به مسافت شرعى سفر كنند و در سفر، روزه را بخورند و بعداً آن را قضا نمايند.

روزه نذرى‌

عذر و مانع در روزه نذرى‌

[1193] سؤال 85: شخصى نذر كرده كه هفته‌اى يك روز را روزه بگيرد و بعد از نذر كردن، دو ماه روزه كفّاره كه 31 روز آن بايد پى در پى باشد، بر عهده‌اش ثابت مى‌شود. اكنون تكليف او نسبت به اين دو واجبى كه با هم مزاحمت مى‌كنند، چيست؟

پاسخ: اگر نذرش مطلق باشد، يعنى نوع خاصّى از روزه مورد نظرش نباشد، بلكه فقط روزه بودن را قصد كرده باشد، بايد آن روز را هم به نيّت اداى نذر و هم به نيّت كفّاره، روزه بگيرد و اگر نذرش مطلق نباشد، بايد آن روز را به نيّت اداى نذر، روزه بگيرد و در روزهاى بعد از آن، روزه كفّاره را ادامه دهد و در