[1188] سؤال 80: آيا براى زن شيرده جايز است كه روزه بگيرد و به طفل خود شير خشك يا شير گاو بدهد، در حالى كه مى‌داند اگر خودش به طفل شير بدهد، براى او مفيدتر است و گاهى شيرهاى ديگر براى طفل مضر است؟

پاسخ: اگر شير ديگر، ضررى براى بچه ندارد و توانايى خريد آن را دارد، نمى‌تواند روزه‌اش را بخورد و اگر شيرهاى ديگر براى بچه مضر است، بايد خود مادر شير بدهد و در اين صورت، اگر روزه گرفتن او به حال بچه ضرر داشته باشد، روزه‌اش را بخورد و اشكالى ندارد و بعداً قضا كند.

مشقّت و سختى‌

[1189] سؤال 81: كسانى كه به خاطر مشقّت، نگرفتن روزه براى آنها جايز است (مثل پيرمردها و پيرزن‌ها)، آيا اجازه دارند روزه بگيرند؟ و در صورت روزه گرفتن، روزه آنها صحيح است يا نه؟

پاسخ: ظاهر اين است كه خوردن روزه، براى اشخاص مذكور در سؤال، رخصت است، نه عزيمت. بنا بر اين گرفتن روزه، مانند خوردن آن، جايز و صحيح است و اشكالى ندارد، مگر بترسد كه روزه گرفتن موجب ضررى شود كه تحمل كردن آن ضرر شرعاً جايز نيست.

اضطرار و حرج‌

[1190] سؤال 82: كارگر نانوايى كه در مقابل تنور كار مى‌كند و يا هر كس ديگرى كه كارش طورى است كه روزه گرفتن براى او مشقت دارد، آيا جايز است روزه را افطار نمايد و در وقت مناسب ديگر و تا قبل از ماه رمضان بعد، روزه‌هايش را بگيرد؟

پاسخ: عذر مزبور، مجوّز افطار نيست، مگر اضطرار در كار باشد؛ يعنى اگر آن شغل را ترك كند، عائله‌اش گرسنه بمانند و يا اين كه مردم نيازمند به شغل او باشند و كس ديگرى هم نباشد كه كار او را انجام دهد؛ ولى در هر صورت بايد